Het ene complot kan het andere verbergen (*)

— Jean-Luc Almond, Trotsky 2. Dit doek van kunstschilder Jean-Luc Almond verbeeldt het goed:

er zijn maar weinig ismen waarover zo weinig geweten is en waarover desalniettemin zoveel verteld
wordt als het trotskisme. —

‘Trotski placht te zeggen: de beweging is alles, het einddoel is niets.’ Wanneer een oude trotskist die zin leest borrelen tal van gedachten in hem op. Zoals bijvoorbeeld deze: er zijn maar weinig ismen waarover zoveel verteld wordt door mensen die er niets van weten.

Het citaat uit de openingszin komt van de Russische president Vladimir Poetin. Maar de opperrus kent zijn klassiekers niet. Het is niet Trotski die dat zei, maar Eduard Bernstein. 't Is dat Poetin Trotski te pas en te onpas uit de kast haalt. Wanneer hij de Russische puntjes op de democratische i zet, doet hij dat alzo: ‘Democratie is niet gelijk aan anarchisme en het is geen trotskisme.’

Het trotskisme zit blijkbaar verankerd in het politieke onderbewustzijn van de laatste generatie Russische Sovjetbureaucraten. Poetin is daar, zoals bekend, een telg van. Zij ontwaarden regelmatig trotskistische complotten en ze doen het nu nog. Dat valt gemakkelijk te verklaren.

De allereerste die zo'n complotten alom zag opduiken was uiteraard Stalin. Hij zag er zoveel dat hij zich verplicht voelde heel de top van de communistische partij uit te moorden. Zij die het overleefden wisten het wel: een trotskistisch complot: altijd prijs.

Ook in de Verenigde Staten zijn trotskistische samenzweerders druk in de weer. Daar zou de succesrijke neoconservatieve stroming een trotskistisch complot zijn: ‘As it turns out, neoconservative think tanks such as the American Enterprise Institute are largely extensions of Trotskyism with respect to foreign policy.’ Elders legt men de tactiek uit: ‘(…) they transformed Trotsky’s theory of Permanent Revolution into Permanent Conquest. Then they put it into action after taking power, calling it Permanent Expansion’. Als ’t maar permanent is.

De Amerikanen zijn zo achterdochtig omwille van het verleden van conservatieve intellectuelen als James Burnham en Irving Kristol, die in hun jonge jaren inderdaad trotskistische activisten geweest zijn. Die maken daar ook geen geheim van. Kristol bijvoorbeeld spreekt er over in zijn memoires, Reflections of a Neoconserative. Of hun ouders zijn links geweest, zoals dat het geval is bij Gabriel Schoenfeld wiens vader lid was van de Workers Party, die van de trotskistische SWP afscheurde.

Meer is er in Amerika niet nodig om een complot te vermoeden. Vandaar ook wellicht dat het Amerikaanse Congres een commissie in het leven geroepen heeft om de kwestie diepgaand te onderzoeken. Het rapport van 472 pagina’s is nu te koop. Titel: Trotskyite Terrorist International.

Amerikanen! Maar hoe komt het dat ook Fransen vergelijkbare theorieën ontwikkelen? Dat is het geval geweest toen Edwy Plenel bij de kwaliteitskrant Le Monde ging werken. In La face cachée du Monde wordt een journalistiek complot uit de doeken gedaan. Trotskisten zouden in Le Monde geïnfiltreerd zijn. Dat heeft ophef gemaakt, want Le Monde is niet zomaar een gazet, het is dè kwaliteitskrant van de grote Franse burgerij. Over dat vermeende complot heb ik het hier eerder al gehad.

En blijkbaar zijn er ook (niet zo) nuchtere Britten die zo’n complot bevroeden. Voormalig minister John Selwyn Gummer adviseert daar de regering met betrekking tot de klimaatproblematiek. Hij verwittigt de natie ervan dat activisten met extreme standpunten, aanleunend bij het trotskisme een gevaar vormen voor de strijd tegen de opwarming van de aarde.

Al die complotten heb ik uit het net gegoogeld. Meer over het Russische trotskistische complot staat hier. Over de Amerikaanse trotskistische samenzweerders vind je daar een en ander en over de Britse variante van het fenomeen moet je ginder kijken.

Flor Vandekerckhove⇲

(*) Vrij naar Un train peut en cacher un autre.