— Links Abraham Leon
(1918-1944), rechts Ken Loach (°1936) —
|
In de jaren zeventig moest ik om den brode regelmatig het land doorkruisen.
Op de weg tussen Roeselare en Kortrijk viel me telkens een slogan
op, die daar op een koestal in de velden gekalkt stond: Volk word staat. (°)
Die slogan trekt in Vlaanderen veel mensen over de streep, en dat doet
hij ook elders, uiteraard in anderstalige varianten. Het is een bijzonder
krachtig vers dat in drie woorden een compleet politiek programma bevat, dat
van het nationalisme.
Het vers is niet alleen krachtig, het is ook pervers. Zodra het in zijn
opzet slaagt, zodra het volk vermeend
staat wordt, vallen de lijken niet
meer te tellen. Kroatië, Servië en Slovenië zijn daar opvallende, recente en
nabije voorbeelden van.
Ook het zionisme is zo'n nationalisme. Ook daar weerklinkt het (per)vers(e) Volk word staat. En ook daar: slachtoffers à volonté.
Ook het zionisme is zo'n nationalisme. Ook daar weerklinkt het (per)vers(e) Volk word staat. En ook daar: slachtoffers à volonté.
Pervers is de slogan ook omdat kritiek op de staat door de aanhangers
ervan ten onrechte gelijkgesteld aan kritiek op het volk. Zo wordt ook kritiek
op de staat Israël gelijkgesteld met kritiek op het Joodse volk. Dat
is wat Ken Loach nu overkomt.
Loach heeft hetzelfde politieke parcours doorlopen als ikzelf. Tot de
klassieken van die stroming behoort ook werk van Abraham
Leon, een Belgische Jood die het zionisme verwierp. Hij kwam om in
de gaskamers, maar je kunt op ’t internet nog teksten van hem vinden, zoals zijn meesterlijke Hoe het jodendom de
geschiedenis kon overleven. Ik
haal er een zin uit: ‘[Z]oals elk ander
nationalisme, en met nog meer aandrang, stelt het zionisme het historische
verleden in kader van het heden.’
De biograaf van de Joodse schrijver Franz Kafka concretiseert
die zin bijzonder treffend: ‘In de kern is de mythe niet
veranderd (…) Wat echter wel veranderde was de gedaante waarin de mythe zich in
de loop van de westerse geschiedenis voordeed (…) Van Christusmoordenaar,
vampier, verkrachter en gifmenger veranderde hij in een woekeraar, oneerlijke
koopman, kapitalistische uitbuiter, bolsjewistische wroeter. De met zijn geweer
zwaaiende zionistische imperialist, de jood als aanstormende soldaat is enkel
de nieuwste versie van dat portret (…)’ (°°) Het is door deze truc (‘Het historische verleden in kader van het
heden stellen’) dat tal van goedmenende mensen ten onrechte een gelijkheidsteken
plaatsen tussen de staat Israël en het Joodse volk.
Mij zou het verwonderen dat premier Michel dat niet weet.
Dat hij desondanks Ken Loach aanvalt, past gewoon in zijn winkel. In die winkel
staat immers ook een schap met populistische trucs om alle herinneringen aan Mei 68 weg te wissen, ook de
films van Ken Loach. Charles Michel moet daar
met zijn tengels af blijven! Vind ik.
Flor Vandekerckhove
(°) Het betreft in
oorsprong een versregel van Anton Van Wilderode.
(°°) Ernst Pawel. Het leven van Franz Kafka. 1986. Uitg. Van Gennep A’dam. 515 p.
(°°) Ernst Pawel. Het leven van Franz Kafka. 1986. Uitg. Van Gennep A’dam. 515 p.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten