Moeder Lambic

Links café Landhuis, chez Moeder Lambic. Rechts toont de pijl waar het huis stond. 
De achterliggende vlakte wordt nu bebouwd met flats.

In de Driftweg van Bredene rijst residentie Sea Flowers, een langgerekt flatgebouw. Wat ten oosten naast loodgietersbedrijf Jonckheere stond, is moeten wijken. Dat geldt ook voor ’t huisnummer 133. 

In de eerste helft van de vorige eeuw was daar een café dat Landhuis heette en chez Moeder Lambic. Het huis, eigendom van molenaarsfamilie Hubert,↗︎ werd druk bezocht door koetsiers die klanten naar de hippodroom↗︎ gebracht hadden, those were the days.
In mijn drang om er een stukje over te schrijven stoot ik op een vraag die ik niet opgelost krijg. Waarop slaat de naam Moeder Lambic? Een vluchtige blik op ’t wereldwijde web leert me dat er ook vandaag nog menig Moeder Lambic (ook Lambiek en Lambik) bestaat: er is er nog altijd een in Bredene en je vindt ze ook elders aan de kust; ook in ’t binnenland trouwens, vooral in ’t Brusselse, waar wellicht de oorsprong ligt.

Moeder Lambic dus. Het tweede lid van de naam is makkelijk. Lambiek is een bier↗︎, oorspronkelijk zo genoemd naar het destilleertoestel alambiek↗︎. Moeilijker is het om die ‘moeder’ te duiden. Is er ooit een cafébazin geweest die omwille van haar moederlijkheid als eerste zo genoemd werd? Is de reputatie van die cafébazin-moeder vervolgens ’t land rondgereisd? Is Moeder Lambic ietwat vergelijkbaar met het aan de kust erg bekende Moeder Siska?↗︎ Om een lang verhaal kort te maken: ik weet het niet en ’t internet weet het blijkbaar evenmin, maar misschien weet gij het. Er is ook een ander spoor. Op ’t net vind ik een archiefstuk van de Brouwerij Boon uit Lembeek — sommigen menen trouwens dat Lambic van Lembeek stamt. Het titelt: Lambiek, moeder van alle bieren↗︎. Slaat de horecabenaming Moeder Lambic op dat ‘moeder aller bieren’? Slaat de naam op het bier en niet op de waardin? En ook hier weer: ik weet het niet, maar misschien weet gij het.
Flor Vandekerckhove↗︎

Ook bij heemkunde St.-Kruis weet men het niet: ‘We moeten het antwoord op uw vraag schuldig blijven. Ik zag en sprak intussen ook Dries Weyts, hij verwees als mogelijke inspiratiebron naar 'moeder babelutte' en 'moeder siska' in Knokke. Enkele dagen na publicatie komt Dirk Vandekerkhove (geen familie) met een toch wel bevredigend antwoord op mijn 'moeder'vragen: 'Lambic, één van de meest complexe bieren met spontane gisting, alsook één van de oudste brouwsels, werd al in de 13de eeuw beschreven als "la bière- mère" vandaar de benaming Moeder Lambic of Lambik'.
Of misschien tóch de waardin, want Jacques Deroo speelde de vraag door aan Greet Draye, stafmedewerker roerend erfgoed van het Atrechtcollege in Leuven. Zij schreef: ‘Ik kreeg uw vraag door over de naamgeving ‘Moeder Lambik’ voor cafés en eetgelegenheden. Het is inderdaad een opvallende verschijnsel! ‘Moeder’ in de meeste gevallen een verwijzing naar de vrouw die café hield. Die ‘moeder’ was dan de eigenares van het eerste café dat in een bepaalde stad of in een bepaald dorp lambiekbier schonk. Bijvoorbeeld in Sint-Truiden ging het zo. De cafés ‘importeerden’ de lambiek uit de Brusselse rand en bewaarden het bier op de juiste manier. De term ‘moeder’ werd trouwens wel vaker gebruikt, en niet alleen in combinatie met Lambik. In Brussel was er een eetgelegenheid ‘Moeder Cramik’, met befaamd rozijnenbrood bijvoorbeeld. De term Lambik voor bier gaat terug tot het einde van de achttiende eeuw. De meeste cafés met de naam Moeder Lambik gaan terug tot het begin van de twintigste eeuw, of zijn net heel recent en grijpen terug naar een typische cafénaam van vroeger.’