maandag 4 maart 2024

De dood van Stalin: er klonk waanzinnig vrouwengegil

. 
IN ’T VOORJAAR VAN 2022 startte ik een reeks gewijd aan het fenomeen van het overlijden. Bij de een gaat ’t zo en bij een ander gaat ’t anders, maar ’t Is iets waarmee we allen te maken krijgen. Het label 'memento mori', rechts van deze post, telt inmiddels al 32 stukjes.
Morgen, 5 maart, is ’t 71 jaar geleden dat Jozef Stalin overleden is. Wat veroorzaakte dat overlijden eigenlijk in de uren die erop volgden? Een citaat en niets dan een citaat. (°)
En plotseling, op 5 maart, stierf Stalin. Zijn dood was een inbreuk op het gigantische systeem van gemechaniseerd enthousiasme, van gedirigeerde volkswoede en volksliefde. 
Stalin stierf ongepland, zonder instructie van de leidinggevende organen. Stalin stierf zonder persoonlijke instructie van kameraad Stalin zelf. Deze vrijheid, deze eigenzinnigheid van de dood had iets dynamietachtigs iets wat in tegenspraak was met het diepste wezen van de staat. Verwarring beving de geesten en de harten.
Stalin was dood! Sommigen werden overmand door verdriet — er waren scholen waar de leraren de scholieren lieten knielen en, zelf ook op de knieën en badend in tranen, het ‘Communiqué over het heengaan van de leider’ voorlazen. Op de rouwbijeenkomsten in de kantoren en fabrieken werden veel mensen hysterisch, er klonk een waanzinnig vrouwengegil en -gesnik. De verheven god, het idool van de twintigste eeuw, was dood, en de vrouwen snikten.
Anderen werden overmand door vreugde. Het platteland dat wegkwijnde onder het loden gewicht van Stalins hand haalde opgelucht adem.
Een jubelstemming beving de miljoenenbevolking van de kampen.
(°) Vasili Grossman. Alles stroomt. 2009. Uitg. De Geus. Vertaald door Anne Stoffel. 224 ps.

Geen opmerkingen: