Waarom ik Femme Fatale Revisited geschreven heb

Hulde aan regisseur-actrice Christine Pire, centraal op de foto, met op de achtergrond de vrouwen van de bus: Ann Orlans, Ariane Verhulst, Katrien Steenacker, Sophie De Bock, Laura-Emelie Kuhn, Isabel Louagie, Marie-Christine Vansteenkiste, Tanja Meseure, Iris Dekeersgieter, Marjan Tratsaert en Noenoe Vandamme. Vooraan links van Christine staat Ron Vanderstraeten als ‘reporter ter plaatse’, rechts staan Edwin Wets als ‘nar' en Jean-Marie Missiaen als ‘machinist’. De hele ploeg mocht terecht staande ovaties in ontvangst nemen. 

WAAROM? Er is een kort antwoord: ik schreef Femme Fatale Revisited⇲ (verder FFR) omdat actrice Christine Pire⇲ me erom gevraagd had. Er is helaas ook een langer antwoord.
Ik zie mezelf niet als een toneelschrijver, maar ik heb wel zes theaterstukken⇲ geschreven. De reeks vangt in 1995 aan met Naar de kloten⇲, en dekt een tijdspanne van dertig jaar. Tijd voor een bilan, vind ik, ook omdat ik niet van plan ben om na FFR nog aan theater te doen, ’t is welletjes geweest. Zo’n bilan heb ik in 2012 trouwens ook gemaakt voor de romanschrijver die ik niet ben — Waarom ik Amandine geschreven heb⇲ — ook dat deed ik als point finale: géén romans meer.
Lang heb ik geworsteld met wat ‘geëngageerd schrijven’ heet, ‘t heeft ermee te maken dat ik trouw wilde blijven aan mijn jeugdidealen⇲, iets wat vanaf 1988 problematisch werd, jaar waarin ik een actief politiek, links engagement achter me liet, om als uitgever-redacteur van Het Visserijblad⇲ van mijn pen te leven, in een maatschappelijke situatie die ik ooit omschreven heb als die van insider-outsider⇲. 
Zeker voor wat m’n toneelwerk betreft was dat ‘geëngageerd schrijven’ nooit erg bevredigend, ’t was altijd te pamflettair, vond ik ook zelf (al wilde ik dat toen niet altijd toegeven.) FFR gaf me de mogelijkheid om die tekortkoming te overstijgen, eerstens omdat ik inmiddels met eigen schrijfvormen geëxperimenteerd had, tweedens omdat ik was blijven nadenken over de positie van de schrijver in het maatschappelijke veld, wat resulteerde in een Portret van de schrijver als nar⇲ (°). 

Edwin Wets als nar, in duet met de FF.

Ik denk wel dat ik FFR geslaagd kan noemen. De tekst mag over hete maatschappelijke hangijzers gaan (feminisme, #MeToo, gender, male gaze, woke…), toch denk ik niet dat iemand de tekst als pamflettair ervaart. Dat komt ook doordat het personage van de schrijver (de nar) ín 't hart van het stuk terechtgekomen is, de schrijver is in deze geen belerende toeschouwer meer, hij participeert. Bovendien doet de schrijver zich in het stuk niet anders voor dan degene die hij werkelijk is: een ouderwetse man, wiens blik in een ver verleden wortelt. Je moet maar eens kijken naar Film noir, vrouwen, sigaretten en een oud kantoor⇲, waarin je me leert kennen als een mannenmens met een vooringenomen kijk; een blik die trouwens danig op de proef gesteld werd in de vroege jaren zeventig (wie die tijd niet meegemaakt heeft, kan  het moeilijk geloven: Lees De Rode Kut⇲.) Ik hou er hoe dan ook een diepgewortelde male gaze-attitude aan over, een godsbewijs⇲ zelfs. Ik vereeuwig die male gaze ook onbeschaamd — wel woke, maar tégen elke vorm van cancel culture — in drie handpalmverhalen: De male gaze in mannenogen⇲. Maar goed, ik blijf eraan werken, zoals dat blijkt uit mijn recensie van het werk van kunstenaar Karin Hanssen: Kritiek op de mannelijke blik⇲. Ge ziet, deze nar is voor wat FFR betreft niet over één nacht ijs gegaan.
Flor Vandekerckhove⇲

(°) VWS. Jaarwerk MMXXIII. 136 pp.

Femme Fatale Revisited werd door Teater Studio James Ensor op 29, 30, 31 mei en 1 juni 2025 in Oostende opgevoerd in De Grote Post. Regisseur was Christine Pire die ook de hoofdrol op zich nam. — De theatertekst werd als creative commons uitgegeven door De Lachende Visch. Die tekst mag bijgevolg voor niet-commerciële doelen vrij gebruikt worden als de naam van de auteur vernoemd wordt.  Het e-boekje (56 pp) is gratis beschikbaar voor wie erom vraagt. Wie het per kerende in de mailbox wil vinden, mailt sofort naar liefkemores@telenet.be⇲.