 |
| Haruki Murakami voor zijn platenkast. |
‘() je kunt niet goed schrijven als je geen oor voor muziek hebt. Die twee kanten vullen elkaar aan: naar muziek luisteren verbetert je stijl; door je stijl te verbeteren, verbeter je je vermogen om naar muziek te luisteren. () het belangrijkste bij schrijven? Het is ritme. Niemand gaat lezen wat je schrijft als er geen ritme in zit. Het moet een innerlijk ritmisch gevoel hebben dat de lezer voortstuwt. () De meeste literatuurcritici negeren dat element. Ze praten vooral over de subtiliteit van de stijl, de nieuwigheid van de woordenschat van de schrijver, het verhalende momentum, de kwaliteit van de thema's, het gebruik van interessante technieken, enzovoort. Maar ik denk dat iemand die zonder ritme schrijft, het talent mist om een schrijver te zijn. () het ritme komt voort uit de combinatie van woorden, de combinatie van zinnen en alinea's, de combinaties van hard en zacht, licht en zwaar, balans en onbalans, de interpunctie, de combinatie van verschillende tonen. “Polyritme” zou er wel eens de juiste term voor kunnen zijn, net als in muziek (). Ik ben een jazzliefhebber, dus zo zet ik eerst een ritme neer. Dan voeg ik er akkoorden aan toe en begin ik te improviseren, waarbij ik het gaandeweg vrijelijk verzin. Ik schrijf alsof ik muziek maak. ()’
In 2020 ontdek ik een versvorm die me als gegoten ligt, het vrije kwatrijn geeft mijn schrijverij een ritme dat het, zegt ook Murakami, nodig heeft. Omwille van die kwatrijnen — een versvorm toch — placht ik het resultaat poëzie te noemen:
De buren stormen de straat op en de buren van de buren doenHet ook en de buren van de buren van de buren en zelf blijf ik evenMin in huis en heel de straat staat op straat en in de daarNaast gelegen straat om de hoek is het gewis niet anders
Vanaf eind 2024⇲ begin ik de term in vraag te stellen. Poëzie? Het zijn, denk ik soms — nu ook door het lezen van Murakami’s Relationship of Writing to Music — gewoon goed geritmeerde verhalen:
de buren stormen de straat op en de buren van de buren doen het ook en de buren van de buren van de buren en zelf blijf ik evenmin in huis en heel de straat staat op straat en in de daarnaast gelegen straat om de hoek is het gewis niet anders
Er zijn nog manieren waarop ik in mijn verhalen naar ritme zoek. Ik doe ’t ook in wat ik provoverzen⇲ noem en in eenparagraafverhalen⇲. Maar goed, ik weet dat u aan dit alles nauwelijks een boodschap hebt. Kom, misschien maak ik het goed door er in extremis iets van Lydia Davis tegenaan te gooien, schrijver waarin ik me momenteel in close reading verdiep. Ook zij heeft het over muziek:
‘Gisterenavond heeft Milfred, mijn buurvrouw op de verdieping hieronder, met een hobo gemasturbeerd. De hobo piepte en krijste in haar vagina. Mildred kreunde. Later, toen ik dacht dat ze klaar was, begon ze te gillen. Ik lag in bed met een boek over India. Ik voelde haar genot via de vloerplanken mijn kamer instijgen.' Waarna ze fijntjes afsluit met: 'Natuurlijk kan er een andere verklaring zijn geweest voor wat ik heb gehoord.’ (°°°)
(°°) In Haruki Murakami. Absolutely on Music. 2017. Gesprekken met dirigent Seiji Ozawa (†). Uitg. Knopf Doubleday Publishing Group. 320 pp. (De vertaling van het citaat is van Google Translation.) Er staat een interessant filmpje op Youtube dat Murakami’s relatie met schrijven-muziek goed uitlegt: Haruki Murakami and Jazz⇲.(°°°) In Lydia Davis. Bezoek aan haar man en andere verhalen. 296 pp. Uitg. Atlas Contact. 2012.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten