De kolengasauto van de familie

Marcel Vandekerckhove (°1922-†1989) als jongeman, poserend voor de bestelwagen van de winkel. Op de achtergrond Le Chat Botté in Bredene.

Als jongeman werkt mijn vader thuis in de ouderlijke onderneming↗︎, een kleinhandel in groente en fruit. Met de bestelwagen levert hij de waar aan vakantieverblijven. Ik probeer te achterhalen waar de foto (links) gemaakt werd. Ik zie een steenweg en het gebouw achter het haagje herken ik als het iconische Le Chat Botté (midden). Met fotoshop schuif ik de beelden over elkaar (rechts), wat alle twijfel uitsluit.

Marcel↗︎, mijn vader, is in 1922 geboren. In 1940 wanneer de oorlog uitbreekt, is hij achttien. Veel kans dat het een oorlogsfoto is. En als dat het geval is dan is de kans groot dat die auto een gasgenerator heeft, want de bezetter eist alle benzine op. Op deze site↗︎, waarop ook mooie foto’s van zo’n auto’s staan, lees ik: ‘Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd vrijwel het volledige wagenpark in Europa omgebouwd om op brandhout te kunnen rijden.’ Gegevens over België vind ik niet, maar ik vind wel dit: ‘In totaal reden er wereldwijd meer dan 1 miljoen houtgasvoertuigen rond tijdens WO II.’  Elders zie ik dat er varianten zijn. In Frankrijk maakt men gazogènes die op steenkool rijden, in Duitsland zijn er ook die aangevuurd worden door kolen en turf. De auto op mijn vaders foto is een kolengasvoertuig, herinner ik me van zijn vertellingen, maar omwille van mijn kwakkelend geheugen moet ik dat eerder een gok noemen. Over gazogènes in België vind ik niets op heel het internet, maar de Wikipedia biedt ons daar↗︎ een bladzijde over zo'n auto's aan. Wie er zelf een wil bouwen doet er goed aan eerst hier↗︎ te kijken.

Flor Vandekerckhove

[In DLVuurtorenwachter dateert deze post van 2018. In 2021 redigeer ik het stuk opnieuw ten behoeve van de FB-groep Bredene Voor & Van Iedereen.]

Op 1 januari 2022 publiceert uitgeverij De Lachende Visch een nieuw e-boek van Flor Vandekerckhove. Honderd titelloze eenparagraafverhalen wordt ingeleid door Flors oud-leraar Nederlands Alfons Vandenbussche.

De e-boeken van Flor Vandekerckhove zijn gratis voor wie erom vraagt. Vooraf bestellen kan. Het boek wordt u dan per e-mail toegestuurd zodra het in het rek van De Weggeefwinkel komt te liggen. Vraag erom via liefkemores@telenet.be↗︎

Een lied kan een verhaal verbergen

Onlangs publiceerde ik Onderweg, op zoek naar verhalen. Mocht het je ontgaan zijn, dan kun je op de blauwe titel drukken en dan leidt het systeem je ernaartoe. Hoop ik, want erg goed ben ik niet in de techniek die zo'n dingen mogelijk maakt. Maar wat ik zeggen wil: inspiratie voor Onderweg… vond ik onder meer in twee songs van Canned Heat.

Het gebeurt wel meer dat songs me inspireren. Er zitten er nog twee van Nick Cave in de pijplijn, een van Jacques Brel en zelfs een van de onnavolgbare Frank Zappa.

In de blog staan nu al zeventien verhalen geïnspireerd door songs. Onderaan plaats ik het lijstje en ook daar zet ik de verhalentitels in blauw. Kun je ook weer op zo’n titel drukken.

Ik ga niet zeggen dat ik het procedé van Bob Dylan geleerd heb, maar zijn biografie, Kronieken, heeft me toch ferm gestimuleerd om dat terrein verder te exploreren: Sommige dingen wil je gewoon op jouw manier doen, je wil zelf zien wat er achter het mistgordijn ligt. (…) Je moet iets weten en iets begrijpen en dan het jargon links laten liggen.’ 
Ik heb me deze Dylaanse gedachte toegeëigend en er een variatie aan toegevoegd: een song kan een ander verhaal verbergen, een verhaal van mij. Er is trouwens nog iemand die me in deze de weg gewezen heeft. Wat Francis Bacon me daarover leert, heb ik eerder al beschreven in Waarom schreeuwt de paus.

Je kunt zeggen dat ik dan niet bijster origineel ben, maar ik bevind me met Bob Dylan en Francis Bacon toch wel in goed gezelschap, en ook in dat van Pablo Picasso bijvoorbeeld, waar hij zegt: slechte kunstenaars kopiëren, goede kunstenaars stelen. En van Damien Hirst: ‘Al mijn ideeën zijn sowieso gestolen.’

En nu het lijstje: Tijdverlies, zalig inderdaad werd geïnspireerd door The Dock of a Bay van Otis Redding; Mijn leven als ontdekkingsreiziger door Bob Dylan’s 115th dream; ‘t Was midden in de nacht door het gelijknamige kinderlied; Hotel California door de hit van The Eagles; Oorwurm door Tom Waits die op zijn koertje It’s Alright With Me zingt; Milieucatastrofe… door A horse with no Name van America;  Django’s requiem door de bewerking van een verloren requiem, waarover Warren Ellis zich ontfermd heeft; Een andere kijk op Lazarus vertrekt van Dig, Lazarus, Dig!!! van Nick Cave; Dit is geen… is geïnspireerd door Rene And Georgette Magritte With Their Dog After The War van Paul Simon; Die kat kom weer is een verhaal dat voortbouwt op het gelijknamige Zuid-Afrikaanse kinderlied; Sterkste man van Gent blijkt West-Vlaming maakt gebruik van het Gentse volkslied De sterkste man van Gent; Toen de zee aan een wasdraad hing werd geïnspireerd door As I Went Out One Morning van Bob Dylan; In Het nichtje van Hugo Claus laat ik me leiden door Walt Whitman’s Niece van Billy Bragg & Wilco; De Groote Slachting vertrekt van Suicide in theTrenches van Peter Doherty; Veertig is een variatie op De wilde boerendochter van Ivan Heylen, en Nooit meer oorlog vindt zijn oorsprong in een uitvoering van The Old Man door The Dubliners.

Flor Vandekerckhove

P.S.: Inmiddels gaat de reeks uiteraard verder. Op 2 juni heb ik hier ook al een verhaal gepost dat geïnspireerd werd door Frank Zappa’s creatie The Dangerous kitchen. En sinds 24 juni staat ook Het paard in de blog, een verhaal waarbij Jacques Brel me op weg hielp. Verder zijn er nog twee verhalen te vinden op basis van songs van Nick Cave. Een heet Niet alleen de vis wordt duur betaald en dat staat daar. Het ander heet De rode rechterhand van Fiorine en dat moet nog verschijnen.

Zijt ge niet beschaamd

— Mawda Shawri (2016-2018) —

Hij is een mens van veel nuances

De burgemeester

Zijn bedje is gespreid in ’t Stad

Waar hij vanaf het Schoon Verdiep

Wakker als geen ander

Neerkijkt over ’t vlakke land

Dat ’t zijne is.

Zijn blik is deze van de blauwvoet

Vanuit zijn raam ontwaart hij in de verte

Een kamp in de Frans-Vlaamse duinen

Met veel vreemd volk en vettig eten

En wat hij ook ziet is een camionette

Die volop CO2 uitstotend regelrecht

Naar zijn emissiezone komt gevlamd.

In de laadbak telt hij mensen

Tien twintig dertig zelfs

Ook niet reglementair want overladen

Aan 't stuur een mensensmokkelaar

Goed dat ook dat eens schoon gezegd wordt door

Een schone mens vanuit diens schoon gelijk

Vanaf het Schoon Verdiep van 't Stad.    

Hij is burgervader

En daarenboven echtgenoot en vader

Genuanceerd vraagt hij zich als vader af

Wat een vader toch bezielen kan

om zijn kind in een frigo rond te laten rijden

Genuanceerd vraagt hij zich af waar 's mans verstand gebleven is

En waar zijn trouwens zijn papieren?       

Maar net als eer valt over ’t Stad

Ook heden weer de avond neer

Het Schoon Verdiep dient schoongeveegd

De burgemeester legt de sjerp ter zij

De stonde van de nacht breekt aan

Nergens nog weerklinkt ‘t hoezee

En eenzaam keert de burgemeester naar zijn heem.

Na nog maar eens een slaatje

Vlijt hij zich moe ter sponde neer

Vergeefs zoekt hij verpozing

Terwijl hij daar met open ogen wacht

Op de stem die in een mare komt en zegt

Zijt ge niet beschaamd mijnheer de burgemeester

En dan nog eens: zijt ge niet beschaamd.

Flor Vandekerckhove

Van de kalender springen

— Jim Harrison (1937-2016) —

Telkens ik een dichter ontdek ga ik in diens oeuvre op zoek naar iets wat ik kan vertalen. Voor wat Jim Harrison betreft valt mijn oog op Calendars (°), een eenvoudig poëem, zij het alleen maar op ’t eerste gezicht.

Van zodra ik me aan ‘t vertalen zet, voel ik dat de woorden ferm veel weerstand bieden. Ik google blue chair en ontdek dat er een baai met die naam bestaat, een café, een hoed, een rum, een lied van Elvis Costello… Waardoor ik me afvraag of ik blue chair wel als blauwe stoel mag vertalen. (Want een Amerikaan die ‘I’m feeling blue’ zegt, zie je ook niet blauw worden hé.)

Misschien, denk ik, staat die blue chair wel voor het plekje waar je je terugtrekt als je het even niet meer ziet zitten. Ik bedenk er iets moois voor: treurstoel. Achteraf laat ik de vondst vallen — kill your darlings! — omdat ik dan geen rekening houd met het kleurenspel dat de dichter in de eerste regel oproept. Dus houd ik het bij een letterlijke vertaling, want een blauwe stoel bestaat natuurlijk ook wel.

(En dat was dan nog maar het eerste deel van de eerste zin.)

Flor Vandekerckhove

Kalenders

Eens te meer in de blauwe stoel voor de groene studio

weer is er een jaar voorbij, zegt men, maar kalenders liegen.

Ze zijn een soort kosmische kantoormachines zoals

hun uurwerkenneefjes maar ze breken af op ongelegen tijden.

Vijftig jaar geleden leerde ik om van de kalender te springen

maar ik bleef er weer naartoe getrokken worden omwille

van hebzucht en mijn blijvende stompzinnigheid.

De laatste tijd ben ik almaar langer en langer ontsnapt

aan die fatale vierkanten met hun vlijmscherpe nummers.

Ik moest het stromende water worden dat ik al ben,

terugvallen in de menselijke maat teneinde

ze niet bang te maken mijn kinderen, kleinkinderen, honden en vrienden.

Onze oude kat trekt het zich niet aan. Hij likt het water waar mijn gezicht eerst was.

Mijn vertaling

Calendars

Back in the blue chair in front of the green studio

another year has passed, or so they say, but calendars lie.

They’re a kind of cosmic business machine like

their cousin clocks but break down at inoppormne times.

Fifty years ago I learned to jump off the calendar

but I kept getting drawn back on for reasons

of greed and my imperishable stupidity.

Of late I’ve escaped those fatal squares

with their razor-sharp numbers for longer and longer.

I had to become the moving water I already am,

falling back into the human shape in order

not to frighten my children, grandchildren, dogs and friends.

Our old cat doesn’t care. He laps the water where my face used to be.

Jim Harrison

(°) Calendars maakt deel uit van Jim Harrisons bundel In Search of Small Gods. Copper Canyon Press, 2010.

MacGuffin

— Om een goeie 'noir' te schrijven heb je eerstens
een antiheld en een femme fatale nodig.—

Ze kwam mijn kantoor binnen en vroeg me op de man af: ‘Bent u een hardgekookte detective?’ 
Omdat ik niet van gisteren ben, begreep ik dat ze op zoek was naar iemand als Philip Marlowe, een collega-speurder die de geschiedenis van de pulpliteratuur ingegaan is met het adjectief hard-boiled.

‘Wel,’ antwoordde ik lachend, ‘ik heb toch al een gleufhoed’. Eerlijkheidshalve voegde ik eraan toe: ‘maar wat u in mijn glas ziet heeft alleen de kleur van whisky, het is koude thee.’

Dat laatste, zag ik, deed haar twijfelen. Toch ging ze op de rand van mijn bureau zitten en zei: ‘Mijn naam is MacGuffin en ik ben hier om dit verhaal op gang te trekken.’

MacGuffin zag eruit alsof ze in haar jurk gegoten was. Ik moest denken aan een citaat dat zei: Ga Hier Niet Op In. Was het Raymond Chandler die dat geschreven had? Ik dacht van niet. Dus vroeg ik: ‘Kan ik u hierbij helpen?’

Ze zei: ‘Ik wil van u weten hoe ik een zeer kort zwart verhaal kan schrijven.’

Ik begreep dat ze een noir op ’t oog had. Ik schonk ons beiden een glas koude thee in en zei: ‘Wel, je hebt alvast twee personages nodig: een antiheld en een femme fatale.’

‘Dat laatste kan ikzelf wel leveren,’ zei MacGuffin en ze kruiste haar benen, ‘maar waar vind ik een antiheld?’

‘Mevrouw MacGuffin,’ zei ik, ‘wat ik ambieer is een luxueus leven en een uitpuilende bankrekening. Maar wat ik heb is een hoed en een blaffer. Volstaat dat als antiheld?’

‘We zullen zien,’ zei MacGuffin. ‘Heeft het genre beperkingen?’

‘Beperkingen zijn er zeker’, antwoordde ik, ‘je moet bijvoorbeeld de terminologie respecteren. Je moet hard-boiled zeggen en niet hardgekookt, je zegt noir en niet zwart. Dat komt,’ voegde ik eraan toe, ‘doordat elke taal eigenheden heeft die niet zomaar vertaald mogen worden, zoals bijvoorbeeld het Amerikaanse FUCK YE. Je mag dat in ’t Vlaams niet als POEP JE vertalen hé, dat slaat nergens op. Hetzelfde geldt voor het Franse Nom de Dieu de putain de bordel de merde de saloperies de connard d'enculé de ta mère! Begin er maar eens aan.’

‘Ja, dat begrijp ik’, zei ze. Ze stond op.

‘Heu, ga je nu al weg?’ vroeg ik teleurgesteld.

‘Ja,’ zei ze, ‘want het moet een zeer kort verhaal blijven.’ Waarna MacGuffin me verweesd achterliet. 
Pas nadat ik drie volle glazen koude thee achterovergeslagen had, kon ik me weer vermannen. Ik ging naar huis, waar mijn echtgenote me opwachtte met Gentse Stoverij, ook iets wat je niet zomaar mag vertalen hé.

Flor Vandekerckhove

De grote peniskap

Afgekapte penis in mijn bezit. Let wel, alleen de meter is van Vandenbulcke. 28 juli 2013. Peter Holvoet-Hanssen overhandigt me in Oostende de afgehakte penis (zie pijl). Foto Benny

Op zaterdag 19 mei meldt de krant dat iemand een kist vol afgekapte marmeren penissen gevonden heeft. (°) Wat de krant niet schrijft, lees ik wel op de site van de vrt↗︎: ‘Verschillende bronnen bevestigen ondertussen dat het hier gaat om een onderdeel van het kunstproject en dat het dus niet gaat om een "opmerkelijke vondst".’ De vinder vermeldt wel een historisch feit: ‘In de 15de en de 16de eeuw werden die vaak verwijderd omdat ze naakt niet meer tolereerden. Ze werden vervangen door een vijgenblad.’ En ook: ‘De meeste van die penissen worden naar het schijnt opgeslagen in het Vaticaan, achter slot en grendel.’

In het Vaticaan? Daar moet Verberckmoes, historicus van de KU Leuven, hard om lachen: ‘Na het concilie van Trente hebben geestelijken wel traktaten geschreven over naakte beeltenissen. Maar een algemene verordening dat penissen afgehakt moesten worden of bedekt met een vijgenbad, die is er nooit geweest.’ Nochtans herinner ik me een reportage die een indrukwekkend grote ladekast in het Vaticaan toont, met in elke schuif een afgekapte penis, met telkens ook een kaartje dat vermeldt welke penis bij welk beeld hoort. Mijn geheugen vindt trouwens steun in een webartikel: Michelangelo slachtoffer van de Piemel-Politie van het Vaticaan↗︎: ‘Ergens in de krochten van de Vaticaanse Musea moet een kamer zijn waar alle afgehakte piemels worden bewaard. Deze kamer is één van de meest mythische plekken van het Vaticaan.’

Ah, ik had aan deze peniskwestie geen aandacht gegeven, ware het niet dat ook ik thuis een afgekapte piemel liggen heb. ’t Is een ferm stuk en er hangt een verhaal aan vast. In 2013 viert Het Visserijblad↗︎ zijn 80-jarig jubileum. Bij die gelegenheid overhandigt dichter Peter Holvoet-Hanssen↗︎ mij, uitgever van dat tijdschrift, een cadeau. Het betreft een… afgekapte penis die hij op zijn beurt gekregen heeft van iemand uit, denk ik, het inmiddels opgeheven Scheepvaartmuseum van Antwerpen.

Een relict van de piemelpolitie? Wie zal ’t zeggen? Wat ik wel weet is dat het stuk nu tot mijn erfgoed behoort en dat ik blij ben dat ik het hier enigszins heb kunnen documenteren.

Flor Vandekerckhove↗︎

(°) De Morgen, 19 mei 2018: Raadsel in Diest: vanwaar komt kist vol penissen?

1956: naar Melsbroek

Dit beeld van een schoolreis van het wijkschooltje van Bredene-Duinen kreeg ik toegestuurd van Rob Tas. Hij wist erbij te melden dat de foto van 5 juni 1956 dateert en dat de tocht naar Melsbroek ging. Hij kon zich ook meteen acht namen herinneren. Ik stuurde de foto door naar enkele 70-plussers en gaandeweg geraakten we aan meer namen. Vooral het geheugen van Marc Blomme mag indrukwekkend genoemd worden. Ik vermeld ze hieronder en deze die in 't rood staan kun je aanstippen; het systeem leid je dan naar andere plekken in de blog waar eerder al iets over die jongen vermeld werd. En dit zijn de namen wie we inmiddels al kennen. 1. Robert Willaert; 2. François Danekint; 3. Gilbert Vanleenhove; 4. Kimpe; 5. Kamiel Vermeersch; 6. Robert Vanleenhove; 8: Bernard Deputter; 9: Johan Loy; 10: Ivan Cornelis; 11: Freddy Neyrinck; 14: Robert Billiet; 15: Eric Maertens; 16: Arrie Decoo ; 18: Jan Poppe; 19. Hubert Steen (?); 20: Fernand Vanhille (?); 24: Roland Decouter; 26: Fernand Tas; 27: Marc Blomme; 30: Marcel Tas; 31: Ronny Verlee; 32: Willy Vanthuye; 33. Daniël Vanthuyne; 34: Rob Tas; 35: Willy Storme; 37: Willy Verlee; 38: Jef Wachtelaere; 39: Bernard Warlop; 40: Axel François; 41: Laurent Vanacker; 43: Cyriel Geerssens; 44: Albert Blomme; 45: Freddy Rotsaert; 46: Henri Mestdagh a.k.a. pater Mestdagh; 47: Robert De Roy; 48: Fernand Rosseel. Zoals je ziet: er ontbreken nogal wat namen. Hieronder probeer ik de jongens iets duidelijker te tonen. Ik sluit dit stukje dan ook af met een warme oproep: wie meer weet enzovoort.

Flor Vandekerckhove.