Het voortschrijden der tijden, maar dan in Vabre

’t Is lang geleden dat er beweging in de blog gezeten heeft. Dat komt doordat ik twee weken in m’n vakantiehuisje in Vabre heb doorgebracht. In dat dorp is er wel internet beschikbaar, maar je moet er wel de berg voor afdalen en je naar de bib begeven, tijdens de schaarse uren dat de vrijwilligers van de association die voor geopend verklaren. Soms doe ik dat ook wel, maar deze keer heb ik het vertikt. Wat niet betekent dat er niets te vertellen valt.

Toulze (86) is overleden.’t Is niet dat ik dacht dat hij het eeuwige leven had, maar toch. 
Katholieken en protestanten hebben in dit dorp gescheiden begraafplaatsen. Waar ligt Toulze? En waar komen overleden atheïsten in deze tweespalt terecht? Een schier onverstaanbare autochtoon zet ons op weg naar het katholieke kerkhof. Veel fikfak op Toulzes graf en een plaket waaruit blijkt dat hij een combattant en Angérie, Maroc et Tunisie geweest is.

Toulzes overlijden confronteert me met het voortschrijden der tijden en op een zachtere manier doet ook de pensionering van Christine dat. Weer schrik ik, weer vervalt een zekerheid. De épicerie heet nu Le panier d’ Hélène. Even sober, maar opgefrist, wat hoopgevend is, net als de verhuizing van de krantenwinkel naar de overkant van de straat hoopgevend is, ook daar in een opgefrist interieur.

Ik heb de tijd gekend dat het dorp een bakker had, daarna ik heb ik het meegemaakt dat een jong koppel de bakkerij vruchteloos overnam en verleden jaar zag ik een ander koppel dat daar een lokaal bier begon te brouwen, dat vreemd genoeg Saison belge en Noire belge heette. Ook dat is alweer voorbij. Ik lees de mare: ‘Merci pour cette année, du soutient, des découvertes, des bas et des hauts, merci pour cette aventure.’ De uitbater van de krantenwinkel zegt me dat er achter deze mooie woorden een echtscheiding schuilt.

De dorpsklok slaat zeven, de zon verdwijnt achter de berg die, indrukwekkend als altijd, voor ons ligt. Ik plaats een punt achter dit stukje over veranderingen in een dorp waar alleen maar schijnbaar niets verandert. We halen de kussens binnen en gooien een extra houtblok op het vuur. De nacht omarmt het dorp, de uil maakt zich kenbaar.

Flor Vandekerckhove

O.S.C. Avondgenoegen treedt op in — BREDENE, de fakkel, zondag 20 oktober, 16 uur — OOSTENDE OOSTEROEVER, O.666, vrijdag 25 oktober, 19 uur — WENDUINE, Persepit (in de duinen), 24 november, 14 uur — OOSTENDE STAD, De Grote Ruutten, 1 december (uur volgt) …

On The Road Again

— Deze e-affiche werd geconstrueerd op basis van het gedicht Ensor en zijn bende in Oostende. Op podcast kunt u horen hoe het gedicht spoort met de muziek van Dimer Geedts: klik hier !  —  

Dit is eerst. — Na mijn pensionering trek ik me volledig uit het openbare leven terug. Ik sluit de deur en zeg de journalistiek vaarwel. Al wat ik nog wil doen is mijn extreem korte verhalen schrijven. Ongecensureerd. In stilte. Tot de dood ons scheidt.

Mijn geliefkoosde plaats wordt deze achter Het Laatste Vuurtorenraam, onder de Laatste Vuurtorenlamp. Auteurslezingen en publieke optredens zijn voltooid verleden tijd. Wie mijn verhalen wil lezen moet zich maar op deze Laatste Vuurtorenblog abonneren en wie wil horen hoe ik een gedicht declameer, moet maar naar De Laatste Vuurtorenpodcast luisteren. Als ik nog eens buitenkom is het alleenlijk om een wandeling te maken. Of om Iwein Scheer een plezier te doen, dat ook.

En dat is wat zich opeens voordoet. — Terwijl ik dat aan ’t doen ben (Iwein Scheer een plezier) leer ik Dimer Geedts kennen, een zonderlinge pianist-componist. Dat vertel ik hier.

Inmiddels heb ik Geedts tot De Laatste Pianoman Van De Laatste Vuurtoren benoemd. Da’s een eretitel waarvan u nooit eerder gehoord hebt en waarover ik u later nog wel eens iets meer zal vertellen.

Samen vormen De Laatste Pianoman en De Laatste Vuurtorenwachter nu de Ostend Social Club Avondgenoegen, een poëtisch duo dat u dit jaar nog ziet optreden in Bredene, Oostende Oosteroever, Wenduine en Oostende Stad. Niet slecht, vind ik, voor iemand die zich volledig uit het openbare leven teruggetrokken heeft. Dat vindt trouwens ook Martin Heylen: ‘Ik wens je veel succes’, schrijft hij, ‘Merkwaardige stroming brengen jullie op gang.’ Als ge dat maar weet, antwoord ik daarop.

Ge moet echt eens komen kijken, 't is overal gratis toegang. En 't is zoals ze het op de markt roepen: Allee madammeke, profiteert ervan,’t zijn De Laatste!

Flor Vandekerckhove

— O.S.C. Avondgenoegen in BREDENE, De Fakkel, zondag 20 oktober, 16 uur — OOSTENDE OOSTEROEVER, O.666, vrijdag 25 oktober, 19 uur — WENDUINE, Persepit (in de duinen), 24 november, 14 uur — OOSTENDE STAD, De Grote Ruutten, 1 december (uur volgt) … —

Herinneringen aan de Oostendse matrozen van de IJslandvaart

— Robert — Soepe — Rousselle, taxichauffeur ter zeevisserij —   

In 1988 vestig ik me op de Oosteroever, het vermoeid kloppende hart van de Oostendse zeevisserij. Als een soort derderangs messias wek ik er het pas overleden Visserijblad weer tot leven. In 1988 is het al duidelijk dat de merkwaardige biotoop van de zeevisserij zijn nadagen beleeft. Met enkele gelijkgezinden ga ik op zoek naar getuigen die ons nog kunnen vertellen hoe het er in de hoogdagen aan toegegaan is. Marc Loy vraagt het in 1988 bijvoorbeeld aan een taxichauffeur.

In de topdagen van de Oostendse visserij, keren er wekelijks verschillende overvol geladen vaartuigen uit IJsland terug. Ook een aantal taxichauffeurs beleven in die tijd hun hoogdagen. Telkens zo’n ‘IJslander’ aanmeert staat een sliert taxi’s klaar. Ze pendelen dag en nacht tussen kaai en visserskwartier, met matrozen als passagiers. In de koffer van de auto zit hun vuil wasgoed en een panger, het deel in natura dat de visser na een zeereis meekrijgt naar huis.

Robert — soepe — Rousselle († 2001) is zo’n taxichauffeur: ‘Ik zette eens een nieuwe Chevrolet aan de vismijn. Hij was nog niet ‘geprepareerd’ voor de visserij, in de koffer had ik kranten gelegd om het meeste vissop op te vangen. Mijn eerste klant merkte onderweg een vriend op en ik moest stoppen, zodat hij die mens enige vis kon offreren. Daarna veegde hij zijn handen af… achteraan zijn broek. Ongegeneerd ging hij weer in de splinternieuwe zetels zitten. Ik kan je verzekeren: de visgeur kreeg je daar achteraf nooit meer uit.’

Wie, zoals Rousselle, voor de visserij rijdt, is daar vervolgens ook toe veroordeeld. Zo’n taxi is niet langer geschikt om pakweg trouwers naar de kerk te voeren. Erg is dat in die tijd niet, want de Oostendse vismijn draait elke werkdag op volle toeren — cliënteel genoeg.

De matrozen van de IJslandvloot torsen een stevige reputatie. Rousselle vertelt aan Loy volop anekdotes over jongens die hij van de ene naar de andere kroeg voert, tot het geld op is, en nadien gaat dat nog een tijdje door ‘op de poef’; hij vertelt over vissers die hij naar de rekrutering van het Vreemdelingenlegioen brengt en over thuisloze matrozen die zich in de Brugse gevangenis laten opsluiten om de winter door te komen … Waren ze allemaal zo? Neen, maar de reputatie komt evenmin uit de lucht gevallen.

— Schrijver Redmond O’hanlon scheepte in
aan boord van een diepzeetrawler. —

De Britse reisschrijver Redmond O’Hanlon heeft het er hier ook over. Een schipper vertelt hem wat er op zee met die jongens gebeurt: ‘Na (…) nachten van hooguit een halve slaapcyclus per keer, maximaal drie kwartier per twaalf uur, beland je in de manische fase van tekort aan slaap. En de jongens gaan daar telkens wanneer ze op zee zitten weer doorheen! Het is een of andere chemische reactie in onze hersenen, Redmond. Geen slaap. Dan proberen de hersenen orde op zaken te stellen om het te overleven, herinneringen te sorteren, alles voor te bereiden om in actie te komen door te práten in plaats van te dromen. Je vertelt mensen dingen die je niet zou moeten vertellen, je onderbewustzijn is voor andere mensen zichtbaar (…)  Zij bazelen niet over het onderbewustzijn! Nee, zij laten de mentale pijn van dit alles alleen merken door stomdronken te worden zodra ze de wal op gaan. En uiteraard is er niemand, niemand aan de wal die hen begrijpt of vergeeft. En dan hebben ze minstens zesendertig uur slaap van het hoogste niveau nodig – maar hun vrouwen hebben zich al helemaal in de stress gewerkt, omdat ze zich verwaarloosd voelen, omdat ze twee of drie weken zonder man hebben gezeten, en helemaal aan hun lot zijn overgelaten en in hun eentje op de kinderen hebben moeten letten, zonder dat ze een dag vrij hebben gehad, en hun man heeft zich op zee vermaakt, en daarom vertellen ze hem over alle problemen die hij heeft veroorzaakt doordat hij weg is geweest en dan staan ze er verdomme op samen te gaan winkelen… En daarom wordt de trawler weleens, heel af en toe, gewelddadig. En dan belt iedereen de politie.’

Flor Vandekerckhove

O.S.C. Avondgenoegen treedt op in — BREDENE, de fakkel, zondag 20 oktober, 16 uur — OOSTENDE OOSTEROEVER, O.666, vrijdag 25 oktober, 19 uur — WENDUINE, Persepit (in de duinen), 24 november, 14 uur — OOSTENDE STAD, De Grote Ruutten, 1 december (uur volgt) …

Leren schrijven met Lydia Davis

In een oud nummer van the Paris Review (°) staat een interview met de Amerikaanse schrijfster Lydia Davis, een van de meesters van het zeer korte verhaal. Ze omschrijft het verschil tussen een kort en een zeer kort verhaal en ze leert me een indrukwekkende dichter kennen. Over dat interview maak ik een stukje van het type, zo weet ik uit ervaring, dat u wellicht overslaat. Dat ik het toch post komt door iets wat ik eerder al heb uitgelegd in Waarom plaats ik hier deze leesnotities als u die toch niet leest.

— Lydia Davis heeft niet veel plaats nodig —

De interviewster vraagt waarom Lydia Davis haar werk als ‘verhalen’ bijeenbrengt en niet als ‘korte verhalen’. Davis: ‘Voor mij is een kort verhaal een gedefinieerde traditionele vorm, het soort ding dat Hemingway schreef, of Katherine Mansfield of Tsjechov. Het is langer, meer ontwikkeld, met gesproken scènes en dialoog enzovoort. Je zou sommige van mijn verhalen goede korte verhalen kunnen noemen. De meeste noem ik geen korte verhalen, ook al zijn er veel heel kort. Sommige kun je gedichten noemen — niet veel.’ Hoezo gedichten. Davis weer: ‘Ja, het hangt erg af van de impuls die erachter zit. Sommige wil ik erg plat hebben en proza laten zijn. Ze zullen nog wel hun eigen muziek en ritme hebben, maar het zullen geen liedjes zijn. En bij andere denk ik aan liedjes. En dat zijn gedichten, ook als ze op de pagina niet op gedichten lijken. Van alle vormen van schrijven heb ik de gedichten altijd erg hoog geplaatst, en dat doe ik nu nog. Ik zeg niet dat er geen verbazingwekkende verhalen en romans zijn. Maar ik veronderstel dat wat een gedicht kan doen me meer verbaast.’ Verder zegt ze daarover: ‘Een ander probleem met terminologie is dat mijn zogenaamde verhalen in zoveel categorieën kunnen vallen. Ik wil niet moeten stoppen en denken: vandaag schreef ik een filosofische meditatie, of: vandaag schreef ik een anekdote; vandaag heb ik een vignet geschreven; vandaag heb ik een epi geschreven … wat is het, is ‘t een epigram of een epigrafie? Ik vergeet het altijd. Het punt is, ik wil dat soort zorgen niet.’

In dat interview formuleert ze, denk ik, een goede omschrijving van het zeer korte verhaal, zoals dat zich afbakent tegenover de typische korte verhalen in de gedefinieerde traditionele vorm. Je herkent er A.L. Snijders in (over het werkelijkheidsgehalte van diens ZKV’s heb ik hier eerder al een beetje gefilosofeerd): ‘In het begin van de jaren tachtig besefte ik dat je een verhaal kon schrijven dat eigenlijk alleen maar een verhaal was van iets dat je was overkomen, en dat je het enigszins kon veranderen, zonder het echt fictief te moeten maken. In zekere zin is dat gevonden materiaal. Ik denk dat het moeilijk is om de grens te trekken en te zeggen dat iets niet gevonden materiaal is. Want als een vriend van me mij een verhaal of een droom vertelt, dan denk ik dat het gevonden materiaal is. Als ik een e-mail ontvang die zich leent voor een goed verhaal, is dat gevonden materiaal. Maar als ik merk dat de maïsmeeltjes kleine condensaties maken, is dat dan het gevonden materiaal? Het is van mijzelf, ik gebruik geen tekst, maar ik gebruik een bestaande situatie. Ik verzin het niet. Ik vind wat er in de werkelijkheid gebeurt, erg interessant en ik vind niet dat er een grote behoefte is om de dingen goed te maken, maar ik hou er wel van verhalen na te vertellen die me worden verteld.’

En dan, terwijl de interviewster polst naar Davis’ beginjaren als schrijfster, leert ze me een nieuwe auteur kennen, een mens die me meteen zeer blijkt aan te staan: ‘Waarom ben ik niet gewoon doorgegaan met het schrijven van traditionele korte verhalen, zoals mijn moeder? (…). Ik vond de traditionele vorm van het verhaal zeer beperkend, zeer beperkend. Ik was niet blij om het te doen. Toen las ik de verhalen van Russell Edson, een Amerikaanse dichter. Hij zou die verhalen gedichten noemen, maar dat zou ik niet doen. Het zijn bizarre kleine verhalen, absurd en vreemd, en ik zag opeens dat ik dit soort stukjes kon proberen en dat het heel leuk zou zijn. Ik was blij dat ik iets nieuws probeerde. (…) het was spannend.’ Russell Edson, ik ga je daar nog mee lastigvallen, ik voel het.

Flor Vandekerckhove

(°) Lydia Davis, Art of Fiction N°. 227. Interviewed by Andrea Aguilar and Johanne Fronth-Nygren. In the Paris Review, issue 212, Spring 2015.

O.S.C. Avondgenoegen treedt op in — BREDENE, de fakkel, zondag 20 oktober, 16 uur — OOSTENDE OOSTEROEVER, O.666, vrijdag 25 oktober, 19 uur — WENDUINE, Persepit (in de duinen), 24 november, 14 uur — OOSTENDE STAD, De Grote Ruutten, 1 december (uur volgt) …

Avondgenoegen bijt in de appel van het surrealisme

Zo luidt de opdracht: 
kun je van een stukje realisme, 
in casu het advies dat Hilary Mantel aan schrijvers meegeeft, 
een surrealistisch verhaal maken? 
Wel zeker!
Dat verhaal ga ik hier niet reproduceren, 
het staat daar, 
maar Mantels schrijversadvies 
wil ik wel nog eens meegeven: 

‘Denk aan Orwell, 
die goed proza met een kaal raam vergeleek. 
Concentreer je 
op het scherpen 
van je geheugen 
en leg je gevoeligheid bloot. 
Schrap minstens een derde 
van elke pagina die je schrijft. 
Probeer geen uitzinnige opsmuk 
in je zinnen te persen. 
Denk goed na wat je precies wilt zeggen. 
Zet het zo krachtig en direct mogelijk 
op papier. 
Eet vlees. 
Drink bloed. 
Hang je sociale leven 
aan de wilgen 
en denk maar niet 
dat je vriendschappen kunt onderhouden.’

Hoe het daarop gebouwde surrealistische verhaal luidt, kun je nu ook op podcast beluisteren. Dat moet je zeker eens doen, want de componist Dimer Geedts heeft er een stukje piano bij bedacht: klik hier !

Flor Vandekerckhove

— O.S.C. Avondgenoegen treedt op in — BREDENE, de fakkel, zondag 20 oktober, 16 uur — OOSTENDE OOSTEROEVER, O.666, vrijdag 25 oktober, 19 uur — WENDUINE, Persepit (in de duinen), 24 november, 14 uur — OOSTENDE STAD, De Grote Ruutten, 1 december (uur volgt) … —

De toverboeken van Matille Blaren

’t Ergst van al is dat al die mensen me dat zelf komen vertellen. Daardoor heerst er nu een ware verkeerschaos in mijn straat.’ Dit moet het slot van het verhaal worden, dat staat vast. Maar wat moet er boven dat slot komen? Waarover moet het verhaal gaan? En welke zin wilt u in dat verhaal verwerkt zien? Dat heb ik u hier gevraagd.

Tientallen lezers laten me weten dat het verhaal over Matille Blaren moet gaan, een vrouw die alhier aan ‘t Sas woont en eigenlijk Jonckheere heet. De buren hebben schrik van haar omdat ze ‘boeken’ heeft, waarmee ze toverboeken bedoelen. Rita Pille schrijft me: ‘De doorsnee vrouw heeft twee problemen: ze heeft geen kleren om aan te trekken en geen kasten genoeg om ze allemaal in op te hangen.' Maar dan is Matille Blaren toch anders: zij heeft boeken.

Heeft ze met die toverboeken iemand iets misdaan? Ik hoor alleen maar vage beweringen. Iemand heeft het over een jongen die telkens weer op bed gesmeten wordt, iemand anders over deuren die open- en dichtslaan. De woorden sjamanisme, voodoo en spiritisme vallen. En dat allemaal in verband met een eenvoudige vrouw van ’t Sas. ’t Ergst van al is dat al die mensen me dat zelf komen vertellen. Daardoor heerst er nu een ware verkeerschaos in mijn straat.

Flor Vandekerckhove

(°) Het verhaal werd in gang gestoken door de zin die Rita Pille me opstuurde: ‘De doorsnee vrouw heeft twee problemen: ze heeft geen kleren om aan te trekken en geen kasten genoeg om ze allemaal in te hangen.’ Ze deed dat in het kader van een experiment dat ik enige tijd geleden aanvatte. Daarbij vroeg ik lezers of ze me een zin wilden geven. In ruil beloofde ik hun een verhaal. Meer erover staat hier. En weet je wat? Je kunt nog altijd deelnemen en me je zin opsturen.

boom door dak

— Links: door het dak van een benzinestation priemt een boom. De foto kondigt een expo in Parijs aan: Nous les arbres, museum Fondation Cartier. Nog tot 10 november. Mij herinnert het aan een foto die ik de voorbije winter gemaakt heb, als ’t ware de Vlaamse versie van het beeld uit de krant. —

Wie lang genoeg van Bredene richting Brugge fietst, via de Brugse Baan, daarna Oostendse Steenweg, komt nabij Zuienkerke aan een rondpunt, waar het rechts verder naar Brugge gaat en links naar de oostkust. Of… je rondt daar die cirkel en je keert naar Bredene terug. Maar waarom, vraag je je af, zou een mens zover fietsen om daar terug te keren? Wel, ik zal het je zeggen. Links, vlak voor het rondpunt, ligt een wei en daarin staat een schuurtje. Men moet terugkeren om die keet — die na het keren uiteraard rechts ligt — rustig in zich op te nemen. 

Door het dak van dat schuurtje priemt een boom. Die ontspruit niet in de luwte van de bergplaats, neen, de boom is eerst. Iemand heeft het nodig geacht om krek op die plaats een stalling te bouwen. Dat daar al een boom staat, vormt voor die mens geen probleem, de boom mag blijven, de schuur wordt eromheen gebouwd. In het plaatijzeren dak wordt een mooi gat gemaakt om de boom verder te laten zijn wat hij is: een boom. Wat zeg je daarvan? En stel jezelf de vraag: waarom zou je een dure reis — bij Thomas Cook bijvoorbeeld — naar de piramides boeken, als je hier om de hoek zo'n wonderlijk beeld kunt aantreffen? Gratis. Op fietsafstand.

De foto dateert van de voorbije winter. Ik passeer er nu weer en zie dat de boom helaas bladerloos gebleven is. Ook zie ik dat de grond inmiddels verkocht werd. Ik kan me voorstellen dat de nieuwe eigenaar iets aan de situatie zal doen, aan de boom, aan het schuurtje, aan beide. Goed dat ik het beeld vereeuwigd heb, want 't is een sterk stuk Vlaamse polderpoëzie, al weet ik niet goed wat dat juist betekent. En aan die vier van hiernaast moet ik het ook niet vragen.

Flor Vandekerckhove

— Wereldpremière ! Op zondag 20 oktober treedt de Ostend Social Club Avondgenoegen op in Bredene, in De Fakkel, tijdens de vernissage van werk van kunstschilder Kathleen Vanhee. Vanaf 16 uur, gespreid over de duur van de vernissage voert Avondgenoegen er werk uit op tekst van Flor Vandekerckhove en muziek van Dimer Geedts. De toegang is gratis. Iedereen is welkom. Mocht je een idee willen hebben van wat dat geeft, luister dan eens naar Drie variaties op een vernissage: klik hier ! —

Analoog versus digitaal: over de ziel van de dingen

Tarantino behoort tot de kleine kring van filmmakers die de pellicule tot vandaag trouw blijft: ‘Het is goed dat een jonge filmmaker tegenwoordig een film kan maken met een telefoon. Maar waarom zou een gevestigde regisseur digitaal filmen?’ En wat hij ook zegt is dit: ‘Digitale projectie betekent de dood van de cinema. Het is gewoon televisie in het openbaar.’ Er zijn er nog die zo denken: J.J. Ambrachts (Star Wars): ‘Analoog filmen is ‘mooi, organisch, natuurlijk en echt.’ Judd Apatow (Trainweck) heeft het over ‘de magie van het korrelige en de kleurkwaliteit van film.’

Once Upon a Time… In Hollywood heeft Tarantino bijgevolg ook op celluloid gefilmd. Daarna is de film uiteraard gedigitaliseerd, want digitaal is nu wereldwijd de projectiestandaard. Toch houdt Tarantino analoge kopijen achter. Die vertoont hij in zijn eigen filmhuis in Los Angeles, waar enkel analoge films gedraaid worden.

Ook in Nederland is er zo’n cinema: Eye. Die vertoont Once Upon a Time… zowel digitaal als analoog, zodat je kunt vergelijken en daarna met gezag over de verschillen kunt spreken. En wat zijn die verschillen volgens Eye? ‘Een verse 35mm-filmkopie is goed voor het equivalent van 6K in de digitale wereld — terwijl de meeste bioscoopfilms digitaal op 2K worden vertoond.’ Is dat verschil ook te zien? Volgens Eye wel: ‘de kleuren zijn levendiger, het zwart is donkerder en de schoonheid van de gruizige filmkorrel’.

In 2007 regisseert de schrijver Alessandro Baricco een film. In die tijd balanceert men volop tussen celluloid en pixels. Opnames gebeuren nog analoog, verwerken gaat digitaal en dan komt alles weer op celluloid ten behoeve van de zalen. Het debat tussen voor- en tegenstanders tiert welig: ‘Je moet begrijpen dat het niet alleen een kwestie van lichtgevoeligheid en pixels was: de hele manier waarop het vak werd uitgeoefend stond ter discussie; het digitale filmen veranderde de manier van belichten, het gewicht van de camera’s, de bewerkingstijd, de kosten, alles (…) de oude rotten in het vak wisten dat er door het digitale filmen een soort schoonheid verloren ging, een soort magie, iets speciaals dat je ook zou kunnen definiëren als de ziel van de film.’ (°)

Baricco wil weten wat ervan aan is en vraagt aan zijn cameraregisseur of hij een scène uit de film wil projecteren, eerst analoog en dan digitaal: ‘En dit is wat ik zag: er was geen enkel verschil. Kleurgebruik, scherpte, diepte, niets. Identiek. Natuurlijk zag mijn cameraregisseur, die naast me zat, wel een paar verschillen, maar dat was dan ook zijn beroep en toen ik hem vroeg of een normale bioscoopbezoeker enige kans had om die verschillen op te merken antwoordde hij objectief : nee.’

Flor Vandekerckhove

(°) De citaten van Baricco vind je weer in Alessandro Baricco. The Game. 2019. De Bezige Bij, A’dam. Vertaald uit het Italiaans door Manon Smits. 335 pp.

[Dit stukje verschijnt ook in Snapshots. Tijdschrift van de Vlaamse filmpers.]

James Tate, Amerikaanse surrealist

De Amerikaanse dichter James Tate (1943-2015) schiet met zijn debuutbundel, in 1967, al midden in de roos. De mij verder onbekende Dana Gioia zegt dat het surrealisme mede door dat debuut een belangrijke strekking wordt in de Amerikaanse poëzie van de jaren zeventig. Zelfs oudere dichters verlaten onder Tates invloed het rijm en gaan minimalistische, vrije verzen schrijven in gedichten die een bizarre situatie creëren.

Een Amerikaans surrealisme in de jaren 70? Da’s vreemd, want de laatste fase van het surrealistische beweging begint meteen na het einde van de Tweede Wereldoorlog. Tegen de tijd dat James Tate de kop opsteekt is het surrealisme al lang verwaterd in verschillende vormen die geen deel meer uitmaken van de surrealistische beweging. Het Amerikaanse surrealisme is zo’n verwaterde vorm. Dana Gioia noemt het een ‘jazzy brand of surrealism’.

Hoe komt het eigenlijk dat het surrealisme niet eerder voet aan wal zet in de Verenigde Staten? Daar zijn veel redenen voor, en die Gioia voegt er nog een aan toe: ‘Amerika's eerste grote surrealistische kunstenaars werden Walt Disney, Max Fleischer en Tex Avery genoemd. Hun artistieke medium was cartoonanimatie (…) Deze mannen namen - vrij letterlijk - de principes van het surrealisme over en maakten er massa-amusement van.’ Ik weet niet of dat klopt, maar goed gevonden is 't wel.

Terug naar de letteren. Veel van de dichters die Dana Gioia als Amerikaanse surrealisten vermeldt, hebben, zie ik, bij mij al een plaats gekregen. ’t Moet zijn dat ik er een zwak voor heb. Over James Wright (1927-1980) heb ik het al gehad in Tijdverlies, zalig inderdaad, Van Donald Hall (1928-2018) vertaalde ik het gedicht Affirmation. Ook Pigeons at Dawn, een gedicht van Charles Simic (°1938), staat al vertaald deze blog. Dan heb ik nog vertalingen van Mark Strand (1934-2014) (The End) en van Robert Bly (°1926): The Great Society. En nu dus ook James Tate met het bijzonder mooie It Happens Like This.

Flor Vandekerckhove

James Tate. It Happens Like This. Uit Lost River. uitg. Sarabande Books, Inc. Copyright © 2003 by James Tate.

— Wereldpremière ! Op zondag 20 oktober treedt de Ostend Social Club Avondgenoegen op in Bredene, in De Fakkel, tijdens de vernissage van werk van kunstschilder Kathleen Vanhee. Vanaf 16 uur, gespreid over de duur van de vernissage voert Avondgenoegen er werk uit op tekst van Flor Vandekerckhove en muziek van Dimer Geedts. De toegang is gratis. Iedereen is welkom. Mocht je een idee willen hebben van wat dat geeft, luister dan eens naar Drie variaties op een vernissage: klik hier ! —