Bert Ruysschaert (1915-2000) |
Ruysschaerts ‘Herinneringen
uit de schoolstrijd te Bredene’ zijn op nog wel meer plaatsen merkwaardig. Het werkje
dateert uit de tijd van de stencilmachine, met alle gevolgen van dien. Hoe amateuristisch ook, het bevat wel een schat aan
informatie. En hij slaagt erin een beruchte tijd op te
roepen, een kleurrijke periode die alleen oudere Bredenaars zich herinneren. Zelf heb ik die periode in mijn roman De Poldergeesten van Bredene verwerkt.
Ruysschaert heet daarin Roesschaert. Een van zijn tegenspelers, de
socialistische politica Germaine Vansteenste, luistert in dat boek naar de naam
Hélène Wouters.
In 1948, bij de eerste na-oorlogse
gemeenteraadsverkiezingen, lijden de katholieken in Bredene een verpletterende
nederlaag. Dat komt mede doordat ze in gespreide slagorde naar de kiezer trekken,
gevolg van tegenstellingen die tijdens de oorlog op scherp gesteld werden: ‘De nederlaag van de katholieken lag in de
naweeën van collaboratie en repressie. Tegenstellingen tussen zwart en wit, die
ik acht jaar later met eindeloos geduld en de nodige doortastendheid ten slotte
kon oplossen.’ Ook bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1952 delven
de katholieken het onderspit ‘vooral als
het gevolg van de koningskwestie, waar zij toegegeven hadden aan het
straatgeweld (…).’
Anekdotes te over. Wat dacht u van deze? ‘De katholieke partij met een scherts-figuur, Maurice Lams als kopman leed een smadelijke nederlaag. Maurice had nochtans reeds zijn ceremoniepak besteld en bekenden uitgenodigd om zijn burgemeesterschap te vieren. Hij had reeds optie genomen op een wagen, een luxe in die tijd.’
Anekdotes te over. Wat dacht u van deze? ‘De katholieke partij met een scherts-figuur, Maurice Lams als kopman leed een smadelijke nederlaag. Maurice had nochtans reeds zijn ceremoniepak besteld en bekenden uitgenodigd om zijn burgemeesterschap te vieren. Hij had reeds optie genomen op een wagen, een luxe in die tijd.’
Ruysschaert komt naar eigen zeggen centraal in de gebeurtenissen te staan. In 1954 vormen socialisten en
liberalen een regering onder premier Achilles Van Acker. De Wet Collard
luidt de periode van de schoolstrijd in. Het katholiek onderwijs gaat in ’t
verzet en dat wordt in Bredene geleid door Ruysschaert. Met succes, want ‘Bredene was na één jaar (…) niet alleen
bekend maar ook berucht voor zijn schoolstrijd’. De gemeente wordt radicaal doormidden gespleten.
Enerzijds heb je de socialisten die zich rond het blad Onze actie groeperen. Daar tegenover staan de katholieken die De stem van Bredene uitgeven, titel
die later veranderd wordt in Recht voor
allen, zoals ook de katholieke partij in 1958 zal
heten.
Ruysschaert schrijft met verve het partijblaadje vol. Van zichzelf
vindt hij dat hij dat goed doet: ‘”Onze
actie”, het socialistische orgaan was veel minder goed opgesteld: veel te lange
zinnen, omslachtige uiteenzettingen, niet recht op de man af. Onze titels
echter kwamen dan ook als mokerslagen aan.’ De strijd gaat naar een hoogtepunt wanneer de
gemeenteraadsverkiezingen van 1958 naderen. ‘Toen
schreef “Onze actie” venijnig proza tegen de oorlogsburgemeester Oscar Poppe,
die de laatste plaats innam op de anti-socialistische lijst “Recht voor allen”.
“Poppe, wij weigeren met U te zetelen, er kleeft bloed aan Uw handen. Wij
verlaten de gemeenteraad als gij verkozen wordt".’ Het antwoord van de antisocialisten volgt prompt.
In een speciale editie van Recht voor
Allen wordt een foto gepubliceerd van de socialistische Germaine
Vansteenkiste, liggend in het koren, rug aan rug met een Duitse marinesoldaat. ‘En als de hetze tegen oorlogsburgemeester
Poppe niet stopt publiceren wij nog foto’s.’ Dat waren tijden! Ruysschaert is er
tijdens het schrijven van zijn memoires nog altijd trots op: ‘Ik ben er nog altijd van overtuigd dat wij
grotendeels door onze pers de schoolstrijd wonnen.’
Naast de strijd om de pers was er ook de
strijd om de straat. ‘De meest bewogen plaktocht was deze juist
voor de nationale verkiezingen van 1958. Amedé Steen, loodgieter te Bredene-Duinen,
gaf ons een schriftelijke toelating te plakken op een bunker, gelegen op een
stuk grond dat zijn eigendom geworden was. Wij plakten de bunker vol. De
socialisten kwamen na ons en overplakten alles. Toen wij wilden beginnen met
opnieuw te overplakken, daagde de groep socialistische plakkers op. Het bleef
niet bij schelden en roepen. Schepen Vermoortel gaf Oscar Vandenbroucke een duw
en kreeg prompt een vuistslag terug op zijn oog. Gekloven wenkbrauw en een
haakje erin. De deur van het autootje van Recht voor allen, werd brutaal
toegeworpen. Oscar Vandenbroucke zat er met zijn vingers tussen. Oscar trok
naar dokter Tack, die hem verzorgde, terwijl de plakploeg buiten de wacht
hield. (…) Het ganse politiecorps van Bredene en twee rijkswachtkombi’s werden
erbij gehaald. Kommissaris Verhelst las het toelatingsbewijs, gaf het terug en
verklaarde plechtig: “Jongens, doe uw plicht”.’
Tijd om af te sluiten. ‘De gebroeders Hans en Norbert
Haeck behoorden elk bij een ander kamp. Hans stond bij de socialisten. Norbert
bij ons. Hij was eens met beide voeten in een emmer pap terechtgekomen.’
Blijkbaar plakte dat spul toch niet genoeg opdat Norbert aan Ruysschaerts partij zou blijven kleven. De partij van Ruysschaert? Na de verkiezingen van 1958 treedt hij af als voorzitter van de
CVP: ‘en ik verliet de partij, zonder
spijt, zonder wrok, zonder ruzie, maar totaal ontgoocheld. Ontgoocheld, niet
alleen als Vlaamsbewuste, maar als Vlaamsstrijdende. (…) Het duurde zes jaar
vooraleer ik een lidkaart nam van de Volksunie.’ Omdat de geestelijkheid hem niet volgt in zijn
plan om in Bredene één grote katholieke lagere school te bouwen, met een lager middelbare afdeling, verlaat hij niet alleen de katholieke partij, maar ook
het onderwijs en de gemeente. ‘Ik was
niet volgzaam genoeg en stond te onafhankelijk tegenover de geestelijkheid’.
Bert Ruysschaert, Hard tegen onzacht, Herinneringen uit de schoolstrijd te Bredene (1954-1958). Het werk is beschikbaar in de Heemkring Ter Cuere.
[Deze post dateert van 2014. Tien jaar later presenteer ik hem aan de FB-groep Bredene Retro.]
Geen opmerkingen:
Een reactie posten