Enough is enough, trop is teveel en overdaad schaadt

Links: Allen Ginsberg (het knipsel haal ik uit ‘the allen ginsberg project’). Rechts: Francis Bacon en William S Burroughs (Foto John Minihan).

’t Is een vraag die koks bezighoudt: wanneer verprutst je ’t door er meer aan toe te voegen (daarna kun je de soep wel weggooien.) In de beeldhouwkunst is het net zo: één hamerslag teveel en de steen is voorgoed verknoeid. Net zo heeft de fotograaf maar één moment, niets van wat erna komt kan dat ene moment herroepen. Elke schilder wordt met de vraag geconfronteerd, dat weet ik maar al te goed uit de tijd dat ikzelf de kwast ter hand nam↗︎. En ook de schrijver worstelt ermee: wanneer verprutst je ’t door er nog woorden aan toe te voegen. 
In de biografie van Francis Bacon vind ik de kwestie treffend verwoord in een gesprek van schilder Bacon met literator Allen Ginsberg. Ze ontmoetten elkaar in 1957 in Tanger.

Voor Ginsberg verduidelijkte Bacon een van zijn zorgen — hoe je een punt kunt zetten achter het werk aan een schilderij. Hoe kan een kunstenaar weten wanneer een kunstwerk op zichzelf al compleet is, voldoende op zich? De discussie was belangrijk voor zowel de dichter als de schilder. Bacon kreeg haast niets af in Tanger. Ginsberg had op zijn beurt grote moeite om Burroughs te helpen bij het organiseren van de verspreide stukken van Naked Lunch tot een leesbare roman. Hoe kon iemand een roman voltooien die geen begin of einde had?

Bacon, altijd een gokker, zette zijn kaarten op het toeval. Het schilderen eindigde, vertelde hij Ginsberg, als een toevallige penseelstreek ‘de magie ving’. Dit idee hielp Ginsberg om vooropgezette meningen opzij te schuiven over de wijze waarop Naked Lunch moest werken als roman en in plaats daarvan te zoeken naar toevalligheden die de woorden tot leven brachten. (*)

De passage maakt me uiteraard nieuwsgierig. Leest het einde van het door Ginsberg mee geredigeerde Naked Lunch dan als een toevallige penseelstreek die de magie vangt? Ik zoek het op in het boek dat ik, ondanks ettelijke pogingen, nooit uitgelezen kreeg en maak nu op pagina 286 kennis met deze wonderlijk morele regels in een voor de rest amoreel boek:

Kijk voor je KIJK VOOR JE naar die junkweg voordat je hierheen reist en je inlaat met het Verkeerde Volk…

Een woord voor de verstandigen onder jullie.

Flor Vandekerckhove⇲

(*) Mark Stevens, Annalyn Swan. Francis Bacon: openbaringen. Uitgever: Spectrum. 2021. 1032 pp. Het citaat staat op p. 496-97.

Uitgeverij De Lachende Visch publiceert het nieuwe e-boek van Flor Vandekerckhove. Honderd titelloze eenparagraafverhalen wordt ingeleid door Flors oud-leraar Nederlands Alfons Vandenbussche. ’t Is een nieuwjaarscadeau van De Laatste Vuurtorenwachter aan zijn lezers. Mail meteen naar liefkemores@telenet.be↗︎. Doe het nu en het boek valt vandaag nog in je mailbox. ’t Is gratis.