‘Isaac Babel is the despair of the biographer.’ (Patricia Blake)
Ik publiceerde eerder al tal van stukjes over hem. Babel is mijn lievelingsschrijver, ik lees en herlees al zijn verhalen, veelal in close reading; ik erken hem als een van mijn leermeesters; ken z’n biografie, brieven ook. Ik weet wat er in de maanden van zijn gevangenschap gebeurd is, heb mooie beelden die Koenraad Tinel bij zijn verhalen tekent… Ge ziet: ik heb wel een en ander. Dit gezegd zijnde: er is ook veel wat ik niet weet. Daarom haal ik The Enigma of Isaac Babel in huis, veel te duur boek waarvan ik hoop dat het me wijzer maakt. (°)
De Laatste Vuurtorenwachter is zo nu en dan ook een kladboek, plek waar ik notities omtrent work in progress bijhoud; bijvoorbeeld leesnotities die dat Babel-essay voorbereiden. Zo’n kladboek is voor lezers niet erg interessant, daarom probeer ik er al eens een extratoets aan te geven.
Die extratoets wordt me deze keer geleverd door Patricia Blake, een van de medewerkers aan The Enigma of Isaac Babel. Zij opent dat boek met Researching Babel’s Biography. Adventures and Misadventures (‘Onderzoek naar de biografie van Babel. Avonturen en tegenslagen’) Op Wikipedia zoek ik naar die Patricia, en dat gaat moeizaam. Uiteindelijk kom ik op een Russische pagina⇲ terecht. Ik laat Google een en ander vertalen: ‘Amerikaanse schrijfster, journalist, uitgever, correspondent voor de tijdschriften Time en Life, modemodel, intellectuele, minnares en biografe van schrijver Albert Camus.’ Wel wel, als extratoets kan dat tellen!
In The Enigma vertelt ze dat ze al sinds 1962, af en aan, met Babels biografie bezig is: ‘Toen ik in juli 1962 in Moskou van start ging, was ik al een behoorlijk ervaren journalist. Ik sprak vreselijk klinkend, maar nuttig Russisch en was al eerder in de Sovjet-Unie geweest voor Life en Time.’ In 1962 ontmoet ze Gorki’s weduwe, verder ook Ilya Eherenburg, Antonina Nikolaevna Piroskova die daar de laatste jaren met Babel gedeeld heeft. Ze bezoekt in Zagreb Isaac Livshits, Babels oudste vriend. Ze hoort de geruchten over Babels vermeende liaison met Eugenia, echtgenote van Stalins opperbeul Jezjov (in ’t Engels Ezhov). Patricia Blake gelooft die geruchten niet, wel denkt ze ‘that Babel had come under Ezhova’s protection, with all the advantages — and perils — that that involved.’ (°°) Dat Babel inderdaad slachtoffer werd van zijn langdurige vriendschap met Eugenia Jezjova is ook de mening van Vitali Schentalinski⇲ die tijdens de Perestrojka als eerste de gevangenisprotocollen kan inkijken: Babel is, schrijft hij, slachtoffer geworden van een valse getuigenis. Wanneer Nikolaj Jezjov, hoofd van de NKVD zelf wordt weggezuiverd, sleept hij de entourage van zijn echtgenote daarin mee en bijgevolg ook Babel die een vriend van haar is. (°°°) In die visie wordt Babel niet omwille van zijn geschriften vermoord, maar door een achterbakse echtgenoot. ’t Is en blijft een gissing, net zoals de andere mening die Babels Franse biograaf erop nahoudt: ‘‘Stalin wilde de auteur van De rode ruiterij laten verdwijnen en met hem zijn boek.’ (°°°°) Misschien heeft Anna Akhmatova⇲ wel gelijk wanneer ze op soortgelijke vragen antwoordt: ‘Wat bedoel je met waarom? Het wordt tijd dat je begrijpt dat mensen voor niets worden gearresteerd.’
Wat Blake in het boek schrijft is ook interessant voor de brute tegenkanting die ze in 1962 in Moskou van overheidswege ondervindt, anekdotes die ons eraan herinneren welke politiestaat dat daar was. Omdat dit stukje nu al langer dan gewenst is, hou ik dit voor een volgende post. Ik onthoud ook dat Babel in 1932-33 in Parijs antistalinist Boris Souvarine⇲ ontmoet. Patricia Blake spreekt met hem, zoals ze dat in Parijs ook doet met André Malraux en Isaaks zuster.
Wat ik nu wil weten is of Patricia Blake die Babel-biografie uiteindelijk ook schrijft. Op ’t einde van haar stuk staat: ‘I still despair that a biography of this great writer can ever be rendered in the amplitude it reserves.’ Op ’t net vind ik een verwijzing naar ‘The Unfinished Life and Work of Isaac Babel’ waaronder haar naam staat, maar dat boek uit 2007 (uitgeverij Farrar, Straus & Giroux) is nergens te vinden, niet in de handel, niet in een bib, niet tweedehands, niet als vermelding in de uitgeverij. De afwezigheid ervan is zo opvallend dat ik vermoed dat het bij goede bedoelingen gebleven is. In bibliotheken zit van haar nog wel een en ander⇲, maar die biografie? Neen, die is, denk ik, er niet gekomen. En dat zal nu ook niet meer gebeuren, ik zie dat Patricia Blake op 14 oktober 2010, op 85-jarige leeftijd, gestorven is. Ook vind ik dit nog: ‘Patricia Blake was een 19-jarige Amerikaanse studente toen ze Albert Camus ontmoette. Ze was in de leer bij het tijdschrift Vogue in 1946, toen hij arriveerde voor een lezingentournee voorafgaand aan de publicatie van zijn eerste Engelse vertaling. Hoewel Blake ook model stond voor een foto van Richard Avedon, staat ze beter bekend als een van de minnaressen van Camus met wie hij correspondeerde tot aan zijn dood in 1960.’ Boeiende vrouw toch. Iemand moet haar biografie eens schrijven.
Flor Vandekerckhove⇲
(°) The Enigma of Isaac Babel: Biography, History, Context; redactie Gregory Freidin. 288 pp. Stanford University Press. 2009. Met bijdragen van Patricia Blake, Gregory Freidin, Carol Avins, Michael S. Gorham, Marietta Chudakova, Alexander Zholkovsky, Robert Alter, Zsuzsa Hetényi, Elif Batuman, Efraim Sicher en Carl Weber. Het papieren boek kost bij Amazon 66 €. Ik haal het e-boek in huis voor 44 €. Schandalig duur, vind ik.
(°°) Jezjova sterft onder duistere omstandigheden in een sanatorium, wellicht zelfmoord, enkele maanden (november 1938) voor Babel. Opperbeul Jezjov wordt enkele dagen na Babels dood door Stalin ter dood gezuiverd.
(°°°) Vitali Chentalinski. La Parole Ressuscitée. Dans les archives littéraires du K.G.B. Uit het Russisch in het Frans vertaald door Galia Ackerman en Pierre Lorrain. Editions Robert Laffont, Paris 1993. 462 pp.
(°°°°) Adrien Le Bihan. Isaac Babel, L’écrivain condamné par Staline. 2015. Paris, ed. Perrin. 343 pp.
 |
De digitale publicaties (pdf en EPUB) van De Lachende Visch zijn gratis. Mail erom (en vermeld de titel): liefkemores@telenet.be⇲. |
Geen opmerkingen:
Een reactie posten