De noodkerk

HET GEBOUW dateert van 1926 en het bestaat nog steeds, alhoewel hevig vertimmerd en verbouwd. Het is nog in gebruik, niet als kerk, wat oorspronkelijk wel het geval is. Men heeft het in die tijd over de ‘noodkerk’, een voorlopige kerk. Het staat in Bredene Duinen, een al bij al jonge wijk die tot in 1900 nog onbestaande was. Op de bovenverdieping richt men klaslokalen in. Zelf heb ik de benedenverdieping nooit als kerk gekend, wel als toneelzaal, en een korte tijd als Bio Rio, filmzaal waarover ik hier⇲ al iets geschreven heb.

In 2017 probeerde ik het gebouw onder dezelfde hoek te fotograferen, maar dat bleek onmogelijk. Aan het bouwwerk, nu Cruysduyne, werden zoveel koterijen gehecht dat het bijzonder moeilijk is om er de oorspronkelijke schoonheid van te zien. Wat me tijdens die vruchtloze pogingen meteen opvalt: het houten torentje is verdwenen.

Veel wijkbewoners hebben er onderwijs genoten. Lange tijd is het trouwens de enige school van de wijk. Velen houden er dan ook herinneringen aan over. Een herinnering die ik koester is deze aan kleuteronderwijzeres Elvire Casier⇲, het eerste meisje waarop ik verliefd geweest ben. Zij was twintig en ik vijf. Maar de oudste herinnering die ik betreffende het gebouw heb kunnen sprokkelen komt van onderwijzer Albert Blomme, die het aan zijn zoon Luc verteld heeft: ‘Bij het begin van de Tweede Wereldoorlog moesten alle burgers hun radio inleveren bij de Duitse bezetter. De radio van mijn vader zat vier jaar verstopt achter het altaar van het noodkerkje.’  Jeannot Van Hille laat me dan weer weten dat haar ouders op 28 december 1943 in die noodkerk getrouwd zijn. Ze denkt niet dat die twee de weggemoffelde radio van Blomme toen opgemerkt hebben.

Ook het inmiddels verdwenen torentje heeft in de herinneringen sporen nagelaten. Politiecommissaris Verhelst zou het klokje laten luiden hebben op de dag dat de oorlog uitbrak. Zowel Robert Pyck als Luc Blomme herinneren zich het klokzeel: ‘In de hoek van de kleuterklas passeerde het klokzeel doorheen een gat in de vloer en een gat in het plafond. Wanneer het klokje luidde, ging dat touwtje op en neer. Ik zat daar vlak naast’, vertelt Luc, ‘en had soms goesting om aan dat touw te trekken.’

Vooraan op de eerste verdieping is er lange tijd een bibliotheek geweest. Die herinner ik me, en ook het kastje dat afgesloten kon worden en waarin boeken zaten die niet voor elk oog bestemd waren.

Wanneer de nieuwgebouwde kerk in 1947 de deuren opent, wordt de noodkerk een parochiezaal. Ik heb er toneel zien spelen en ben er naar films gaan kijken. Ivan Steen heeft daar de cabaretgroep De lachzaaiers weten optreden, ik heb er een lezing van weerman Armand Pien bijgewoond en een sportshow waarin onder anderen beroepsrenner Marcel Seynaeve⇲ geïnterviewd werd.

Flor Vandekerckhove⇲

Interieur van de 'noodkerk' van Bredene Duinen. Nadat de nieuwgebouwde kerk in 1947 in gebruik genomen wordt, verandert de bestemming in een toneelzaal. In 1954-56 wordt het, althans in de zomer, de cinema Bio Rio en nadien weer toneel- en parochiezaal. Ik denk dat het nu de turnzaal is van het lagere schooltje dat in die gebouwen gevestigd is. Luc Blomme herinnert me eraan dat de zaal nu Cruysduyne heet. Erik Poppe weet dat het oude podium van de toneelzaal inmiddels als klasje gebruikt wordt (Jeannot Van Hille zegt nog iets anders) en dat de rest inderdaad een sporthalle is.

[De Laatste Vuurtorenwachter post dit stukje in 2017. In 2024 redigeer ik hem opnieuw ten behoeve van de FB-groep Bredene Retro.]