Op de website van beeldend kunstenaar Dirk
Schellekens staat een intrigerend bericht: ‘In tijden waar landen zo klein
mogelijk proberen te worden, vonden kunstenaars Dirk Schellekens en Bart
Peleman een handig uitklapbaar model uit, waar het gras veel groener is dan op
een ander. Op 23 mei om 12 uur kwamen zij begeleid door Anna Roza Holvoet op
klarinet aan in Antwerpen en klapten ze hun mobiel land voor de
eerste maal uit. Op de tonen van de door Helmut Lotti ter plaatse gezongen hymne
van de hand van Raymond van het Groenewoud werd de atypische vlag (ontworpen
door Elisabeth Roggeman) gehesen aan een uitvouwbare mast. Dichter van
Broosistan Peter Holvoet-Hanssen declameerde hierna enkele gedichten over
Broosistan. En dan mochten de massaal opgekomen bezoekers eindelijk de groene
vlakte van Broosistan betreden…’ (*)
We hebben de beelden bekeken, we hebben de
hymne beluisterd en we hebben Holvoet-Hanssen weer eens in zijn gewone doen
gezien. En we hebben vooral gezien dat het goed was, hartverwarmend goed!
Wat Dirk Schellekens, Bart Peleman & C° daar
met Broosistan deden, maakt deel uit van een lange traditie. Die begon
misschien wel wanneer William Morris in de XIXde eeuw ambachtslui en
kunstenaars samenbracht om boeken, behangselpapier, glas in lood en tapijjten
te ontwerpen en te produceren. Kunstenaars moesten zich in de visie van Morris
niet onledig houden met het vereeuwigen van de machtigen en de rijken. Ze
moesten zich verenigen om mooie voorwerpen voor het volk te maken. De ateliers
van Morris, Marshall, Faulkner & C° waren
dan ook niet alleen indrukwekkend omwille van de merkwaardige productie die er
gerealiseerd werd, ze waren ook een indrukwekkende politieke daad.
Morris was een voorloper. Wat in zijn tijd nog
niet mogelijk bleek, is dat gaandeweg wel geworden. De maatschappij evolueerde
in een richting waarin kunstwerken almaar gemakkelijker gereproduceerd konden
worden. De aura waarmee het eertijds unieke kunstwerk omgeven was vervaagde, linkse kunstenaars verkregen hoe langer hoe meer technische mogelijkheden om het
keurslijf van het kapitalisme te ontwijken. Mocht hij nog leven dan zou de
filosoof Walter Benjamin vandaag zien dat hij in almaar toenemende mate gelijk aan 't krijgen is. (**)
Uiteraard bestaan er nog altijd kunstenaars die,
als waren ze superindividualisten, zichzelf op geniale wijze uitdrukken in
werken die vervolgens beoordeeld en gekocht worden door een elite van critici,
galeriehouders en verzamelaars. Maar er is, vertrekkend van William Morris, in
de kunst ook een linkerzijde gegroeid van artiesten die grote waarde hechten aan begrippen als
collectiviteit en gemeenschap, en die zoeken naar
mogelijkheden om hun productie buiten 'het circuit' te verspreiden.
In mei 1968 bezetten studenten en docenten in
Parijs hun Êcole des Beaux Arts en
richtten er hun atelier populaire op
waarin de bekende affiches van Mei 68 geproduceerd werden. De ontwerpen werden
ter goedkeuring voorgelegd op algemene vergaderingen. Groepswerk was er eerder ook
in het surrealisme en in Provo met de legendarische happenings; later bijvoorbeeld ook in het AIDS Memorial Quilt, waarbij ter
herinnering aan overleden aidsslachtoffers een enorme lappendeken gemaakt werd,
waarvan het gewicht uiteindelijk op 54 ton geschat wordt en dat wellicht het
grootste stuk gemeenschappelijke volkskunst — op ’t internet bekend als community art — ter wereld is.
Broosistan is uitgevoerd in materialen die in
de Brico gekocht kunnen worden, kunstgras, spaanderplaat… Ook daarmee volgen
deze kunstenaars een lange traditie. Michelangelo
Pistoletto heeft vodden gebruikt, Alghiero
Boetti heeft een monumentale toren uit golfkarton gebouwd…
En telkens het land Broosistan ergens ontplooid
wordt, zal ik denken aan de situationisten
die destijds door Parijs dwaalden en elkaar via walkie talkies meldden hoe daardoor situaties ontstonden.
Allez, om een lang verhaal kort te maken,
Broosistan is net wat we vandaag nodig hadden. Misschien past het wel om nu ook
een idee van Ernesto Che Guevara in te palmen: schep twee, drie… vele
Broosistans!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten