Een schrijfster in Gent

— Deze foto van Dubravka Ugresic werd niet in Gent genomen, maar tussen de brokstukken die de nietsontziende Joegoslavische burgeroorlog⇲ achtergelaten heeft. Dubravka Ugresic is een Kroatische, maar over het Kroatische nationalisme is ze niet te spreken. —

Dubravka Ugresic is een Kroatische die waarlijk goed kan schrijven. Dat leer ik uit Europa in sepia, essaybundel waarin ze, reizend van hot naar her, beschrijft hoe moedeloos de aanblik der dingen maakt, en vooral hoe alleen ze daarin lijkt te staan. Het maakt van haar een eenzaam mens, wat te beklagen is, maar ook een unieke auteur, en da's dan weer benijdenswaard.

Zo stond ze in Gent voor hotel de Flandre op een taxi te wachten. ‘Het was nog vroeg en de stad was gehuld in een mist die niet van plan leek nog voor het voorjaar op te trekken.’ Na dat sterke weerbericht beschrijft ze de omgeving: ‘De gevels van de belendende huizen zagen er in het grauwe licht van de lage hemel nog havelozer uit dan ze van zichzelf al waren. Ik had het idee dat er links van mij, zich onzeker voortspoedend als een slechtziende vrouw, een tram passeerde met van voren de naam van de eindhalte: MOSCOU. Wie weet was dit Moskou (lijn 4!) niet meer dan een ochtendlijke hallucinatie die door de mist voorbijkwam. Daarentegen waren de boven elkaar hangende letters rechts van mij — SAIGON — absoluut geen verbeelding; het leek eerder alsof ze elk moment van de voorgevel konden loskomen en op straat kletteren. Kwam het misschien door de kortstondige betovering in de mist, op dat moment tussen ‘Moskou’ en ‘Saigon’ dat het draadje losraakte en ik me ineens zo beklemd voelde?’

Ik ken Gent een beetje. Daardoor kan ik u zeggen waarom dit zo goed geschreven is.

Hotel de Flandre is een viersterrenhotel op de Poel. Er moet al heel veel mist hangen om het idee te hebben dat de 4 daar passeert. De lijn Moscou rijdt via de Korenmarkt. Vanaf de Poel is dat zes minuten stappen. Je moet een hoek om en ook nog eens over een helling. Vandaar dat Ugresic zeer terecht over een ochtendlijke hallucinatie spreekt en een kortstondige betovering in de mist.

Dank zij Google Streetview sta ook ik nu, net zoals Dubravka Ugresic, vlak voor dat hotel. Ik navigeer links en rechts en keer weerom. De gevels naast dat hotel zien er voortreffelijk uit. Tegelijk kan ik me wel voorstellen dat je, na een verblijf in zo’n poepchic hotel, een schok krijgt als je weer op straat staat. Rechts van me zie ik geen kaduke reclameletters, wel mooi opgeknapte herenhuizen.  

Ik zie dat Google Streetview daar van 2014 dateert en dat Ugresic haar essay in 2012 schrijft. Misschien is het wankele reclamepaneel intussen weggehaald, maar ’t kan uiteraard ook zijn dat het daar nooit gehangen heeft, net zomin als daar de tram passeert. De schrijfster heeft de kwakkelende letters SAIGON ergens in Gent gezien, misschien naast dat hotel, misschien elders. Ook heeft ze tram 4 — eindbestemming Moscou — ergens in Gent gezien. Ze heeft zelfs goed toegekeken, want ze merkt op: Moscou in Gent met c en Moskou in Rusland met k. [Het zou ook kunnen zijn dat alle lof voor die opmerkzaamheid de vertaler toekomt.]

Ze heeft de Gentse werkelijkheid verdicht, en ze heeft dat gedaan in twee betekenissen. Ze heeft ten eerste elementen van de werkelijkheid fysisch dichter bij elkaar gebracht door het reclamepaneel en de tram naar haar hotel te verplaatsen. Waardoor ze zich ten tweede een eigen Gent bedacht heeft; een dichterlijk, esthetisch Gent, waarvan de geboren & getogen Gentenaar toch zal zeggen: dit is waarlijk mijn stad. Waarmee ze een proeve aflevert van wat literair criticus Alexandr Voronski⇲ als esthetisch waar omschrijft. Net wat ik in ’t begin zei: Dubravka Ugresic is een Kroatische die waarlijk goed kan schrijven.

Flor Vandekerckhove⇲

° Dubravka Ugresic. Europa in sepia. 2015. Uitgever: Nijgh & van Ditmar. 376 p.