Eric Toussaint op de Trotskiconferentie in Cuba

— Eric Toussaint. —

In mei ging in Havana voor het eerst een internationale conferentie over Leon Trotski door. Ik publiceerde er hier en daar al blogposts over.

In het panel dat op 6 mei de werkzaamheden opende zat ook de Belg Eric Toussaint. Hij hield zijn toespraak daar in het Spaans. (1) Achteraf werd hij erover geïnterviewd en ook dat was in het Spaans, maar in CubaNews van Walter Lippman verscheen een Engelse vertaling. Die kunt u daar helemaal nalezen. Zelf vertaalde ik enkele passages.

Over de almaar sterker wordende bureaucratie in de jonge Sovjetstaat: ‘Het duurde jaren om echt te begrijpen waar het allemaal om ging en met het schrijven van De Verraden Revolutie in 1935 komt Trotski tot een volledige analyse van wat een bureaucratisch (…) gedegenereerde staat is. (…) het proces naar het socialisme, iets wat democratie, arbeiderscontrole, vormen van zelfmanagement, onafhankelijke en vrije culturele schepping veronderstelt, (…) was totaal vernietigd, daar was geen ruimte meer voor. Daarom riep Trotski op tot een politieke revolutie om het proletariaat, de boerenstand, alle werkers die rijkdom produceren, en het volk in het algemeen, in staat te stellen de politieke macht terug te winnen. Vandaar de term “politieke revolutie”. En daarom eisen die vooral politiek zijn: vrijheid van meningsuiting, vrijheid van organisatie, arbeiderscontrole, zelfbestuur, pluralisme van partijen die de grondwet respecteren.’

En hoe ziet Toussaint die waarden dan op Cuba evalueren? ‘Hier in Cuba weet je heel goed dat de overgang naar het socialisme bij het imperialisme een beleid van agressie uitlokt, dat verschillende vormen kan aannemen. Die agressieve houding maakt het gecompliceerd om een totaal vrije meningsuiting te hebben (…)  maar natuurlijk gebruikt de bureaucratie op een gegeven moment de externe dreiging ook om een beperking van het politieke debat te handhaven. (…)’

‘Een van de lessen uit de Russische ervaring is volgens mij de noodzaak van een meerpartijenstelsel, In het kader van de transitie wil dat zeggen dat het bestaan van meerdere partijen moet worden toegestaan, als zij de socialistische grondwet van de arbeidersklasse accepteren. In de maatschappij die naar het socialisme overgaat, kan men niet toestaan dat een pro-imperialistische partij pleit voor extern ingrijpen, of ondersteunen van buitenaf, of voor het vrijelijk organiseren van, rekruteren voor en voorbereiden van een pro-imperialistische strategie. Maar er kunnen verschillende partijen zijn, die verschillende visies op de overgang hebben en die naast elkaar kunnen bestaan; en de mensen moeten, dankzij hun politieke vorming en het vergroten ervan, in staat zijn om uit verschillende opties te kiezen. (…)’

Eric Toussaint maakt in het interview ook de balans op van de conferentie die hij positief beoordeelt. Waarom is die belangrijk geweest? ‘Omdat Cuba het enige land is van wat "socialistische landen" werden genoemd, waar het kapitalisme niet is hersteld. Het is fundamenteel voor de Cubanen om te debatteren, rekening houdend met de lessen van de vorige eeuw, de interne strijd in de Sovjet-Unie tussen 1920 en 1930, aan de ene kant; en de recente ervaringen van kapitalistisch herstel in Rusland, China en andere landen, aan de andere, hoe ze zich op soevereine wijze als Cubanen positioneren en de weg naar de toekomst inslaan. Natuurlijk is het ingewikkeld omdat de externe agressie voortduurt. (…) Als internationalist heb ik altijd de Cubaanse revolutie gesteund, ik heb de strijd tegen de blokkade tegen Cuba gesteund, ik wed op de dialoog met Cubanen. En om dan te zien dat er in Cuba plaats is om de bijdrage van Trotski te heroverwegen (…) is voor mij erg vreugdevol. (…)’

Flor Vandekerckhove

(1) Het referaat van Eric Toussaint heet ‘Lenin en Trotski versus de bureaucratie en Stalin. Russische revolutie en overgangsmaatschappij.’ Hoe dat in het Spaans luidt en wat hij daar verder over zegt kunt u lezen op http://rebelion.org/docs/256387.pdf. Het interview waaruit ik in deze post citeer staat op https://walterlippmann.com/the-lesson-of-the-soviet-union/. Daarin staat uiteraard veel meer dan wat ik hierboven vertaal.