Schrijven en politiek bedrijven

'Mijn haren gaan niet

overeind staan van 

Houellebecq, die een 

maatschappij  schetst,

maar wel van Thierry

Baudet, die als politicus

een maatschappij máákt.'

(Patricia Jozef)

— Trotski is die kleine die je links ziet. —

In een column (°) heeft de Nederlandse schrijver Ilja Leonard Pfeijffer het over een essay van Thierry Baudet. Om het een beetje behapbaar te houden zeg ik maar dat Baudet de Nederlandse versie van Dries Van Langenhove is. Of van de Amerikaanse Richard Spencer. Elk land heeft zo'n exemplaar, ze gelijken ook allemaal op elkaar: nette, afgeborstelde jongens (maar ik zou hen toch niet willen herbergen.)

Het essay van Thierry Baudet (°°) maakt op Pfeijffer grote indruk. Die heeft het ‘met stijgende bewondering gelezen. Het is een doorwrocht, intelligent en uitstekend geschreven reflectie op het oeuvre van de Franse schrijver [Houellebecq], vanuit een diep begrip van diens werken, die de aanleiding vormt tot een bredere cultuurkritiek.’

In dat essay belicht Baudet onze maatschappij vanaf de extreme rechterkant. Het recht op abortus en euthanasie en de vrouwenemancipatie zijn ziektebeelden. Pfeijffer: ‘Als reflectie op het wereldbeeld van Houellebeck zijn dat wellicht adequate observaties, maar helaas heeft Baudet behalve zijn bezigheid als literair criticus nog een bijbaantje als politicus (…)’ Met de schrijver wil Pfeijffer wel discussiëren, ‘Maar daarvoor moet hij wel eerst zijn bijbaantje als politicus opzeggen, want voor een politicus zijn de opvattingen die hij koestert niet zonder gevaar.’ Ik vat samen: Pfeijffer verdedigt het recht van auteur Baudet om ten volle zijn eigen schriftuur te ontplooien. Maar hij plaatst zich pal tegenover Baudet als politicus: ¡No pasarán! Zit daar niet een contradictie in?

Het zal wellicht alleen een oude trotskist overkomen, maar mij laat het aan literaire debatten uit de jonge Sovjet-Unie denken. Trotski verdedigt er de fellow-travelers, schrijvers die zich van politiek onthouden, geen 'proletarische literatuur' produceren en zeker niet participeren aan het oprukkende socialistisch realisme. Trotski: ‘Kunst, net als de wetenschap, gaat niet op zoek naar orders, meer zelfs: door haar essentie, kan ze die niet tolereren.’ (°°°)

Anders wordt het wanneer zo’n schrijver het politieke toneel betreedt. Hoe meer politicus Baudet naar het fascisme neigt, hoe meer het eropaan komt diens ideeën in de kiem te smoren, iets waarover Leon Trotski en Ilja Leonard Pfeijffer het met elkaar eens zijn. Ik heb een schetsje van die twee gemaakt, schouder aan schouder, zo kunnen ze al een beetje aan elkaar wennen.

Flor Vandekerckhove

(°) Ilja Leonard Pfeijffer. Baudet wil geen cryptofascistje zijn, maar een echte. In DS, 25 mei 2019. De column verscheen eerder in HP/De Tijd.

(°°) Thierry Baudet. Houellebecq’s Unfinished Critique of Liberal Modernity. Je kan het lezen op de site van American Affairs:  https://americanaffairsjournal.org/2019/05/houellebecqs-unfinished-critique-of-liberal-modernity/

(°°°) Het citaat komt uit ‘Art and politics in our epoch.’ Partisan Review 1938. Dat ‘door haar essentie, kan kunst geen orders tolereren’ is iets waarover ook Karl Ove Knausgard hier graag reflecteert. En ’t is ook iets waarover de Sovjet-Russische criticus Voronski geschreven heeft. Allemaal heel interessant.