 |
In wijzerzin, startend bovenaan links: (1) Still uit de film Lust for life (1956); (2) fragment van het schilderij Lust for life (2016); (3) schilderij The thrill of it all (1995): (4) beeld uit de film The thrill of it all (1963).
|
Halverwege voorgaand jaar post ik hier een stukje over La vie d’ Adèle, film van Abdellatif Kechiche. Daarin vraag ik me af waarom geen enkele recensent ziet wat ikzelf meteen opmerk. En daaraan koppel ik een andere: dringt de recensent ons zijn bevooroordeelde middenklasseblik op?
Ik ijk die term naar analogie met de male gaze: films worden gemaakt, zegt die feministische theorie, om mannelijke kijkers te plezieren en ook niet-mannen worden in dat patroon gedwongen. In La vie d’ Adèle zorgt de male gaze zelfs voor controverse. Juli Maroh, schrijfster van het boek, vindt de seksscènes in de film, door die male gaze, belachelijk.
De Vlaamse kunstenaar Karin Hanssen (°1960) maakt van de male gaze een onderwerp. Over de film The thrill of it all (°) zegt ze: ‘Ik zag plots dat je met een verleidelijke vorm, in dit geval een komedie, heel giftige boodschappen kon verspreiden. Het was propaganda om de vrouw aan de haard te houden.’ Hanssen leent een badkamerscène uit The thrill en transponeert die naar het canvas. Dat resulteert in een doek dat ‘beter’ is dan de film. De situatie van de vrouw ziet er, ontrukt aan de male gaze, veel minder rooskleurig uit. Door de manier waarop ze de moeder afbeeldt beseffen we dat haar situatie uitzichtloos is: haar blik wordt letterlijk door de badkamermuren beknot.
Er is nog een Vlaamse kunstenaar die de vooringenomen blik becommentarieert. Tom Liekens (°1977) heeft het ook over een blik die ons vanuit de filmwereld opgedrongen wordt. Hem is het niet om de male gaze te doen of om mijn middenklasseblik, maar om nog een andere, een die evengoed dingen verdonkeremaant: de blik van Hollywood. Daar worden films gemaakt, zegt Liekens, die ons, omwille van redenen vreemd aan de kunst, een vertekend beeld van de werkelijkheid opdringen. De film Lust for Life (1956) is een geromantiseerde biografie van Vincent van Gogh. (°°) Het spektakel dat de film ons voorschotelt belemmert het zicht op datgene waar het echt om moet draaien, aldus Liekens: de creaties van de kunstenaar. Tom Liekens ontleent aan de film een spectaculaire kraaienscène en schildert er een nog spectaculairder versie van, nóg meer kraaien! Zodoende ontdoet hij het filmbeeld van zijn vermeende onschuld. Ook hier krijgen we een doek dat ‘beter’ is dan de film.
Ik eindig met een vraag. Kun je stellen dat de twee doeken, The thrill of it all van Karin Hanssen en Lust for Life van Tom Liekens, niets anders zijn dan voorbeelden van ‘voortschrijdend inzicht’? Bekritiseren deze schilderijen niet allebei films uit een voorbije — lees afgesloten — periode? The thrill of it all idateert van 1963, Lust for Life is zelfs van 1956. Is het niet al te gemakkelijk om zo’n oude prenten te bekritiseren nu we wijzer geworden zijn? Zo’n films worden vandaag toch niet meer gemaakt. Of wel?
Flor Vandekerckhove
Enige tijd geleden heb ik een experiment aangevat. In youtubefilmpjes voeg ik klank en beeld toe aan mijn gedichten. Zo ook in ‘De kraaienmare’, waarin je goed kunt zien dat ik de filmtechniek nog niet beheers. Het gedicht werd toegevoegd aan de bundel ‘De man die sneller schijt dan zijn schaduw’. Die dichtbundel (92 pp, e-boek, PDF) is gratis. Vraag ernaar via liefkemores@telenet.be
Geen opmerkingen:
Een reactie posten