Het XXste transport

Foto links: Naast het treinstation van Boortmeerbeek staat dit monument. Midden: detail met de tekst in vier talen in staal gebrand. Rechts: de kazerne Dossin in Mechelen. Op de binnenkoer wachten Joden en zigeuners om gedeporteerd ter worden.

Als immer breng ik Tania ook nu weer naar ‘t vertrekpunt van haar wandeling, haar opwachten doe ik waar ze ermee ophoudt. Vandaag gaat dat van Humbeek-Sas naar Rijmenam. Onderweg passeert ze Wormelaar, Eppegem, Elewijt, Schiplaken, Hever en Boortmeerbeek. U hoort het aan de klanken: daar valt niets te beleven. Waarover moet ik dan schrijven? Onverwachts stoot ik in Boortmeerbeek↗︎ op een monument. Drie handen houden een stuk staal tegen. Ik maak foto’s en lees de tekst:

Vriend voorbijganger, toon eerbied voor deze heldhaftige handen, zij hebben hen gered, die door de krachten van het kwaad naar de hel werden gezonden.

In het aanbevelenswaardige etablissement De Warande luister ik naar het verhaal:

Op 19 april 1943 vielen drie jonge Brusselse verzetsstrijders een trein aan op de spoorlijn Mechelen–Leuven. Al wat die drie hadden, was een stormlamp, een revolver en wat rood papier, maar ze slaagden wel in hun opzet. De trein vervoerde Joodse burgers naar Auschwitz. 231 konden ontsnappen. 90 werden weer opgepakt, 26 werden bij hun vlucht gedood en 115 slaagden in de ontsnapping. Het is de enige plaats in Europa waar tijdens de Tweede Wereldoorlog een bevrijdingsactie op een Jodentransport werd uitgevoerd.

Dat transport is het twintigste (*) dat uit Mechelen vertrekt. Mechelen, dat is niet ver en ik maak van de nabijheid gebruik om er de Dossinkazerne↗︎ op te zoeken, plek waar de te deporteren Joden en zigeuners verzameld worden. Eerst bezoek ik in Willebroek nog ’t Fort van Breendonk↗︎, waardoor ik die dag toch nog veel beleef. Omdat ik ben wie ik ben, herinnert Breendonk me aan Leon Lesoil↗︎, Belgisch trotskist die via een vergelijkbaar kamp↗︎ naar Neuenhamme↗︎ getransporteerd wordt, waar hij in 1942 van ontbering sterft. De Dossinkazerne herinnert me dan weer aan Abraham Leon↗︎ (Abraham Wajnsztok) die na Lesoils deportatie een van de leiders van het trotskistische verzet wordt. Op 18 juni 1944 wordt hij door de Feldgendarmerie in Charleroi gearresteerd. Gemarteld en gedeporteerd sterft hij op 7 oktober ’44 in de gaskamer van Auschwitz↗︎. Lesoil en Wajnsztok, twee geestesgenoten van me, die tig keer meer moed getoond hebben dan ikzelf had kunnen opbrengen.

Flor Vandekerckhove↗︎

(*) Over het Twintigste treinkonvooi naar Auschwitz bestaat een aparte wikipediabladzijde↗︎. Daar leest u hoe het de betrokken verzetstrijders verder vergaan is. Aan die verzetsdaad werden een televisiereportage, een film en verschillende boeken gewijd. Wie meer wil weten kan er hier een heel boek↗︎ over lezen.