Aura en aureool, in de marktversie

Links: Wat Walter Benjamin letterlijk zegt, staat onder XV in Het kunstwerk in het tijdperk van zijn technische reproduceerbaarheid↗︎. Rechts: In 2022 publiceert uitgeverij De Lachende Visch een nieuw e-boek van Flor Vandekerckhove. 'Honderd titelloze eenparagraafverhalen' wordt ingeleid door Flors oud-leraar Nederlands, Alfons Vandenbussche. De e-boeken van Flor Vandekerckhove zijn gratis voor wie erom vraagt. Vooraf bestellen kan. Het boek wordt u dan per e-mail toegestuurd zodra het in het rek van De Weggeefwinkel komt te liggen. Vraag er nu al om via liefkemores@telenet.be.

In mijn boekenkast staat wel een en ander van/over Walter Benjamin↗︎ en in mijn e-reader staat nog meer; oeuvre waarin ik veelal verloren loop en dat ik desondanks blijf koesteren. (°) Waarom eigenlijk? Zou er een aura omheen ’s mans werk hangen, term die in Benjamins denken een belangrijke plaats inneemt? Kunst heeft een aura, zegt hij, omdat het kunstwerk uniek is. Hoe meer kunst reproduceerbaar wordt (litho, fotografie, film…) hoe meer aura het verliest. (°°) Benjamin had eens moeten weten hoe de reproduceerbaarheid van literatuur zich recentelijk ontwikkeld heeft. 

Zelf omarm ik die nieuwe mogelijkheden ten volle. Wat ik schrijf↗︎ wordt alleenlijk nog via weblog, youtube en e-boek verspreid. Wat zo goedkoop is dat ik het gratis kan aanbieden. Velen uiten daar ongenoegen over. Ze zeggen dat ze het papieren boek missen, een object dat ze kunnen voelen, ruiken, dat op tafel ligt, in het rek staat. Dat klagen heeft ongetwijfeld met oude, hardnekkige gewoontes te maken. Maar komt het ook doordat het papieren boek een aura heeft? Kleeft er aan het papieren boek ‘iets’ wat mijn gratis e-boeken ontberen? Ik hou het antwoord in beraad.

Van aura naar aureool is niet zo’n grote stap. Baudelaire beschrijft in ‘Verlies van een aureool’↗︎, hoe de dichter de halo verliest waarmee hij zich eertijds van Jan modaal kon onderscheiden. Gedaan daarmee: in de moderniteit is àlles, ook poëzie, koopwaar; de poëet gedegradeerd tot marktkramer! Waarmee zowel Benjamin (aura) als Baudelaire (aureool) uitdrukking geven aan de veranderingen die de moderniteit in de cultuur teweegbrengt. 
Dat zal wel, dat zal wel, maar mij maak je niet wijs dat aura en aureool wèg zijn. Wat zien we anders als we een concert van Nick Cave bijwonen? Zien we het niet wanneer Kate Tempest haar gedichten reciteert? We zien het zelfs als Stefan Hertmans een lezing geeft. Zien we het aureool niet dat culturele sterren omringt, merken we niet dat er een aura aan hun producten kleeft? Als Benjamin en Baudelaire gelijk hebben, dan is ’t ook juist om te zeggen dat de markt aura en aureool weer tot leven wekt. Ze doet het telkens de fusie van koopwaar en kunst spektakel oplevert. Wat me naar deze toch wel verrassende conclusie leidt: de aura die e-boek-criticasters aan het papieren boek toekennen is au fond niets anders dan het loven van, geloven in en beloven van commercieel succes.
Flor Vandekerckhove

(°) Zoals ook nu weer gebruik ik wel meer iets van Benjamin om het op oneigenlijke wijze voor mijn kar te spannen In 2017 doe ik dat met The Storyteller in De verrijzenis van de verteller↗︎. In 2015 post ik Het zeer korte verhaal in het tijdperk van zijn elektronische reproduceerbaarheid↗︎, kenners zien al aan de titel dat het stukje schatplichtig is aan Benjamin.
(°°) Walter Benjamin in Het kunstwerk in het tijdperk van zijn technische reproduceerbaarheid↗︎.