Vaan: schrijvend ten onder

In de bib stoot ik op de vuistdikke biografie van Cornelis Bastiaan Vaandrager↗︎, Nederlands auteur waarvan ik nimmer iets gelezen heb, nooit iets vernomen zelfs. Ik loop de rekken af, op zoek naar werk van die mens, wat ik tegelijk met de biografie zou kunnen lezen, ik vang bot: geen Vaandrager. Wel vind ik hier↗︎ een recensie over De Hef, roman uit 1975. Het stuk opent met een citaat dat me iets leert over Vaandragers manier van schrijven:

In spin. Vragen over. Iezie. Ietsie pietsie ligtsterk kleintje plastic (van fopspenen, van de straat). Pleuriszooi zat thuis en op vorige adressen, doodgetripte huis en haard. Omhoog, de Hef dus: op handen en voeten klaarkomend, als een brug, een overspanning. Geen Nieuwe Stijl Roetien. Je moet er geweest zijn. Sien heb kure. “Your radar-eyes” (Je raad de reis). Betekent zoveel als opgaan, als geld? In rook? Omhoog gaan, bovenop de Hef.

Vaandrager debuteert vijftien jaar eerder met een novelle die naar verluidt vergeleken mag worden met de debuten van Claus en Reve. Het werk houdt een belofte in die, leert de biografie, Vaandrager niet waarmaakt. 

Cor Vaandrager moet die morgen ten einde raad zijn, na maanden apathie en depressies. Mislukking! Het lijkt alsof dat woord met steeds grotere letters wordt geschreven. Nog geen vijftig jaar oud, en wat heeft hij gepresteerd in vergelijking met die anderen, zijn epigonen over wie je leest in kranten en weekbladen, die op de tv komen? O ja, hij heeft romans geschreven, en verhalen, gedichten, met gelijkgestemde vrienden literaire tijdschriften gevuld en opgefleurd. Maar wat heeft het hem gebracht, behalve dat groeiende gevoel van mislukking en miskenning?

Dat ’s mans drugsgebruik ermee te maken heeft is een understatement. Er zijn zelfmoordpogingen, psychiatrische opnames en ’t gaat van kwaad naar erger. Hij wordt uit zijn huis gezet:

Voorbijgangers blijven staan, buurtbewoners komen naar buiten: ze kijken met open mond naar de hoeveelheid troep die uit de woning wordt gekieperd. (…) Cor Vaandrager raakt die middag nagenoeg zijn complete archief kwijt, plus zijn correspondentie, de boeken die hij niet wil verkopen en alles wat nog van enige waarde kan zijn voor zijn literaire loopbaan.

En dan geeft wikipedia me nog deze zin mee: Als een zwervende zonderling stierf Cornelis Bastiaan Vaandrager op 56-jarige leeftijd.
Flor Vandekerckhove

Menno Schenke. VAAN. Het bewogen bestaan van C.B. Vaandrager. 2005. De Bezige Bij. 495 pp.