Literaire hoogmis, voor wie of wat?

De lange rijen handtekeningenjagers zijn als gelovigen die zich in een handelsbeurs ter communie begeven, participanten aan de vermeende gemeenschap van schrijvers en lezers, verenigd tijdens het consumeren van een boekaankoop. Hier in de Bourlaschouwburg in Antwerpen, het boek heet Alkibiades, de schrijver is Ilja Leonard Pfeijffer.

IN 1990 teken ik present op de Boekenbeurs van Antwerpen. Bezijden een grote stand heeft mijn uitgever voor mij een plekje bedongen. Een voormiddag lang verkneukel ik me in ’t gevoel dat ik tot het literaire veld behoor, ook omdat ik meteen al enkele boeken slijt aan kennissen die anders niet gedurfd hadden te passeren. ’s Middags ga ik op zoek naar een broodje en leer de boekenbeurs in zijn geheel kennen als wat het is: een handelsplaats. Omdat ik geen schrijver geworden ben om weer in de verkoop terecht te komen, ga ik ervandoor en neem de trein naar huis.
Op die trein probeer ik een vraag te beantwoorden. Een marktplaats ja, maar waarom haasten mensen uit heel Vlaanderen zich naar Antwerpen om daar een boek te kopen dat evengoed in hun thuisstad in de etalage ligt? Dat boek kost op de beurs niet minder, je betaalt een toegangsticket en ’t vervoer is ook niet gratis. 
Het antwoord ligt, weet ik inmiddels, in die lange rijen mensen die ik op die beurs zag aanschuiven, handtekeningenjagers op hoog cultureel niveau. Hen is het om het aureool te doen dat succesauteurs omringt, zij gaan voor het aura dat daarna aan hun gehandtekende boek kleeft. Ik leer de boekenbeurs kennen als een literair-commerciële hoogmis, een mis dus, plechtige bijeenkomst in soortement commercieel kerkgebouw, handelsgebeuren waarin aura & aureool tot leven gewekt worden, een plechtigheid gelijk de katholieke mis waar brood in God Himself wordt omgezet. De lange rijen handtekeningenjagers zijn gelovigen die zich in een handelsbeurs ter communie begeven, participanten aan de commerciële gemeenschap van schrijvers en lezers, die tot stand komt in het consumeren van een boekaankoop.
Soms overtreft de literaire commerce zichzelf

‘(…) in de Bourlaschouwburg in Antwerpen. Er werd een roman gepresenteerd. Of beter gezegd: er werd een roman in de markt gezet. Het lijvige boek, dat handelde over een Griekse politicus van voor de jaartelling, was al groots aangekondigd, met reusachtige posters, en interviews met de auteur, en wat al niet. De schouwburg was afgeladen (…) 

Gezeten in een luxueuze zetel werd hij met eerbied geïnterviewd, hij vertelde de dingen over het boek die hij ook in eerdere interviews al had verteld, en ook al in de filmpjes die de afgelopen weken op de geïnteresseerde potentiële lezers waren losgelaten. De auteur, goed gekleed als altijd, met een vleug exuberantie, sprak op enigszins gedragen toon (…)

De gedragen toon van de auteur paste bij de statische, plechtstatige belichting, en daar was dan ook nog de bekendste sopraan van Vlaanderen die begeleid door een harpiste twee aria’s zong, waaronder ‘Casta Diva’. Ook zij werd smaakvol uitgelicht, vervolgens nam de auteur plaats achter een katheder om een fragment uit zijn boek voor te lezen – en vanuit mijn hoge positie op de derde ring vroeg ik me af waar ik naar keek. Het leek een eredienst, maar voor wie of wat, voor de roman, voor de schrijver? (…) (°)

De auteur van dat citaat gaat nog enige tijd door, hem is het om ‘de begrafenis van de literatuur' te doen, maar mij gaat het om de slotzin van bovenstaand citaat: ‘Het leek een eredienst, maar voor wie of wat, voor de roman, voor de schrijver?’ Ik denk dat ik hem wel het antwoord kan geven, ’t gaat om 't geloof in en 't loven van commercieel succes.

Flor Vandekerckhove⇲

(°) Het boek in kwestie was het succesrijke Alkibiades, de schrijver ervan de succesauteur Ilja Leonard Pfeijffer. Het citaat is onderdeel van een lezing van Rob van Essen. Die lezing ‘Een land waar je eenmaal met de trein doorheen bent gereisd.’ staat op diens weblog reddend zwemmen.

De e-boeken (pdf of EPUB naar keuze) van De Lachende Visch zijn gratis. Mail erom (en vermeld de titel): liefkemores@telenet.be⇲.