Vruchtbaar spel met dildo’s

Links: Benedetta (2021) van Paul Verhoeven. Midden: Vision (2009) van Margarethe von Trotta. Rechts: The Nun (2013) van Guillaume Nicloux.

Op reis probeer ik niet voor ’t eerst — en weer vergeefs — Naked Lunch↗︎ van William Burroughs uit te lezen. Deze keer raak ik tot aan de legendarische ‘steely dan III’, pagina 123, dildo die zijn naam later aan een popgroep↗︎ geeft: ‘Mary bindt zich een rubberen penis voor: “Steely Dan III uit Yokohama” zegt ze terwijl ze de schacht streelt.’ Het citaat was u bespaard gebleven, ware het niet dat ik, inmiddels uitgerust van de reis, een cinemaatje meepik, Verhoevens Benedetta↗︎, film gebaseerd op het leven van de non Benedetta Carlini↗︎. Daarin komt een houten voorganger van Burroughs dildo voor, gesneden uit een Mariabeeldje, door de spitsvondige nonnen kundig verstopt in een heilig boek. In mijn hoofd spuit wederzijdse bevruchting over en weer tussen een literair meesterwerk (Naked Lunch), popmuziek (Steely Dan) en een bioscoopfilm (Benedetta). Valt er op deze alzo tot leven gewekte drieslag geen origineel essay te construeren? Dat denk ik wel. 
Verhoevens film doet in mijn hoofd nog meer. Tijdens de reis die aan m’n cinemabezoek voorafgaat, leer ik de muziek van Hildegard van Bingen kennen, je leest dat in Hildegard heeft het licht gezien↗︎. Hoor ik die muziek nu toch ook in Verhoevens film zeker. Waardoor ik denk: valt er geen interessante parallel te trekken tussen de Italiaanse Benedetta en de Duitse Hildegard? Werden ze niet beiden op jonge leeftijd aan het klooster toevertrouwd? Was dat niet een van de weinige manieren waarop vrouwen hun talenten konden ontwikkelen, een maatschappelijke rol spelen? In de film wekt de dildo de woede van de nuntius op. Is hij in zijn kruis getast? Zit er een onopgemerkt feministisch kantje aan Verhoevens film? Na mijn stukje over Hildegards muziek, maakte iemand me er trouwens attent op dat er een film over die Hildegard gemaakt was, Vision - Aus dem Leben der Hildegard von Bingen↗︎ (2009). Je kunt bijgevolg niet alleen twee nonnen vergelijken, ook twee films. En terwijl we toch bezig zijn: in mijn kast zit een boek van Diderot. Titel: De non. Ondertitel: Filmeditie. Bedoeld wordt La Religieuse (1966)↗︎, destijds gecensureerd in Frankrijk. Waardoor we nu drie nonnen hebben en drie films; vier zelfs, La Religieuse werd opnieuw verfilmd in 2013: The Nun↗︎. Vooruit recensenten, essayisten en scribenten, neem de muis ter hand.
Flor Vandekerckhove

[Dit stukje verschijnt ook in het Nieuwjaarsnummer van Snapshots, blad van de Vereniging van de Vlaamse Filmpers.]