Django’s requiem

— Warren Ellis (°1953).
Inzet Django Reinhardt (1910-1953) —

De film (°) vertelt de oorlogservaringen van zigeunermuzikant Django Reinhardt, gitaarvirtuoos wiens werk ook nu nog veel te beluisteren valt.

Nooit eerder gehoord is dan weer het requiem waarmee de film afsluit. We zijn in Parijs, de oorlog is pas afgelopen. De camera neemt ons mee naar een kerk. Daar luisteren we naar het lacrimosa (°°) van Django Reinhardt. Groot strijkorkest, groot orgel, groot koor. Terwijl dat koor de taal van de Roma zingt, kijken we naar fotoreeksen van vermoorde zigeuners, slachtoffers van de nazikampen. Impressionant slot!

Django is het soort film waarvan je de aftiteling uitkijkt, maar de vermelding van de muziek passeert zo vlug dat we bijlange niet alles opnemen. Hebben we de naam van Warren Ellis niet zien passeren? 

Warren Ellis ken ik. Bij de Bad Seeds van Nick Cave neemt hij de vioolpartijen voor zijn rekening. Ik heb zo’n concert bijgewoond en Warren Ellis daarbij aan ’t werk gezien: hij bezet heel het podium, instrumenten doorklieven de lucht, ‘s mans wilde baard bevat een reserve aan strijkstokken, overal hangt losgekomen paardenhaar… Later leer ik dat Warren Ellis ook filmmuziek produceert, soms met Cave, soms alleen. Maar wat doet hij in een film over Django Reinhardt, een mens die toch zelf zijn muziek geschreven heeft? De vraag koppelt zich aan andere. Hebben we in die film niet gezien hoe Django enkele noten uit een orgel haalt? En vertelt het verhaal ons niet dat de rest van die orgelmuziek verloren is gegaan?

Enters Warren Ellis. Regisseur Etienne Comar vraagt hem om het lacrimosa van Django Reinhardt te vervolledigen, startend van het weinige dat daarvan bewaard is, enkele beginnoten. Ellis vertelt erover in een interview↗︎. 

‘Ik had nooit eerder muziek voor pijporgel en orkest geschreven. En een requiem, dat was echt wel een uitdaging. We weten niet hoe het lacrimosa van Django Reinhardt klinkt, het is een mythisch stuk. Ik wist wel dat het geen vrolijk deuntje was en dat het een zeker gewicht moest hebben. Ik denk dat ik maar weinig uit de nog bekende inleiding meegenomen heb. Ik heb er enkele keren naar geluisterd en daarna is me een idee te binnen gevallen. Ik heb het op de piano gespeeld en naar Etienne gestuurd. Daarna is de regisseur er bij mij naar komen luisteren en hebben we nog een en ander veranderd. In twintig minuten was het geklaard. Daarna is er een arrangeur bijgehaald, want de tune die ik bedacht had moest een partituur voor koor, orkest en kerkorgel worden. Dat is iets wat ik niet kan. Dat arrangement is veruit ‘t grootste werk geweest.’

Ik zoek naar het lacrimosa uit de film, de Lacrimosa Song. Dirk Vanhove stuurt het me op: https://www.youtube.com/watch?v=1A_aUeypSjU↗︎.

Flor Vandekerckhove↗︎

(°) Django, (2017) Film van Etienne Comar. Frankrijk. 117 min.

(°°) Het Lacrimosa is het laatste gedeelte van het Dies irea uit het requiem. Veel componisten hebben er een apart onderdeel in hun requiem van gemaakt, zoals Mozart, Verdi en kennelijk ook Django Reinhardt. Of Warren Ellis. Of de onbekende arrangeur.