De Amerikaanse dichter James Tate (1943-2015) schiet met zijn debuutbundel,
in 1967, al midden in de roos. De mij verder onbekende Dana Gioia zegt dat het surrealisme mede door dat
debuut een belangrijke strekking wordt in de Amerikaanse poëzie van de jaren
zeventig. Zelfs oudere dichters verlaten onder Tates invloed het rijm en gaan
minimalistische, vrije verzen schrijven in gedichten die een bizarre situatie creëren.
Een Amerikaans surrealisme in de jaren 70? Da’s vreemd, want de
laatste fase van het surrealistische beweging begint meteen na het einde van de
Tweede Wereldoorlog. Tegen de tijd dat James Tate de kop opsteekt is het
surrealisme al lang verwaterd in verschillende vormen die geen deel meer
uitmaken van de surrealistische beweging.
De Amerikaanse versie is zo’n verwaterde vorm. Dana
Gioia noemt het een ‘jazzy brand
of surrealism’.
Maar hoe komt het eigenlijk dat het surrealisme niet eerder voet aan wal zet
in de Verenigde Staten? Daar zijn wellicht veel redenen voor, en die Gioia voegt er een aan toe: ‘Amerika's eerste grote surrealistische
kunstenaars werden Walt Disney, Max Fleischer en Tex Avery genoemd. Hun
artistieke medium was cartoonanimatie (…) Deze mannen namen - vrij letterlijk -
de principes van het surrealisme over en maakten er massa-amusement van.’ Ik
weet niet of dat klopt, maar goed gevonden is 't in elk geval.
Terug naar de letteren. Veel van de dichters die Dana Gioia als
Amerikaanse surrealisten vermeldt, hebben, zie ik, bij mij al een plaats
gekregen. ’t Moet zijn dat ik er een zwak voor heb. Over James Wright
(1927-1980) heb ik het al gehad in Tijdverlies, zalig inderdaad, Van Donald Hall (1928-2018)
vertaalde ik het gedicht Affirmation. Ook Pigeons at Dawn, een gedicht van Charles Simic
(°1938), staat al vertaald deze blog. Dan heb ik nog vertalingen van Mark
Strand (1934-2014) (The End) en van Robert Bly
(°1926): The Great Society. En nu
dus ook James Tate met het bijzonder mooie It
Happens Like This.
Flor Vandekerckhove
James Tate. It Happens Like This. Uit Lost River. uitg. Sarabande
Books, Inc. Copyright © 2003 by James Tate.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten