 |
| — A Tale from the Decameron, Schilderij John William Waterhouse, 1916 — |
In Illuminations (°) van
filosoof Walter Benjamin staat een stuk dat The
Storyteller heet. Ik heb dat gelezen en jij kunt dat ook doen, al diens werken zijn, van uit je zetel, via Pirate
Bay, gratis in huis te halen. Je doet dan wellicht iets wat onwettelijk is, voeg ik er meteen aan toe, maar als je 't doet, kun je lezen dat Benjamin (1892-1940) de mening toegedaan is dat de
kunst van het vertellen op zijn laatste beentjes loopt. Het is een neergang
die, schrijft hij, al lang bezig is, met name sinds ‘de opkomst van de roman aan het begin van de moderne tijden.’ Dat
is een vreemde stelling, vind ik, want een roman is toch ook een verhaal dat
verteld wordt.
Benjamin
legt het goed uit. De roman verschilt van alle andere vormen van literair proza
omdat hij niet uit de orale traditie voortspruit. De romanschrijver leeft
geïsoleerd. De geboorteplaats van de roman is het solitaire individu. Bij de
verteller is dat anders. Die neemt iets uit zijn of andermans ervaring en al
vertellend zorgt hij ervoor dat het ook de ervaring van een publiek wordt;
vertellen is iets van een gemeenschap.
De
roman mag dan wel het begin markeren van de neergang, de doodslag wordt, schrijft Benjamin, door de informatie-industrie
toegebracht: ‘De waarde van informatie
overleeft het moment niet waarin het nieuw was. Het leeft alleen op dat moment
(…) Een vertelling is anders. Het consumeert zichzelf niet. Het behoudt en
concentreert zijn sterkte en is in staat die weer vrij te geven, zelfs na lange
tijd.’ Benjamin
gaat er diep op in, en hij doet dat via kronkelende wegen, maar enkele
bladzijden verder krijgen we het verschil tussen informatie en verhaal toch
mooi samengevat in: ‘Thus traces of the
storyteller cling to the story the way the handprints of the potter cling to
the clay vessel.’ Vertellen is een ambachtelijke kunst. Informeren
daarentegen is seriewerk.
Zit
de mot in het vertellen? Is de kunst van het vertellen dood? Dan bestaat er in Amerika wel een interessant
initiatief dat het weer tot leven wekt. Het heet The Moth,
bestaat al twintig jaar, heeft een eigen radioprogramma en uit de duizenden
mondelinge vertellingen werden al twee boeken gepubliceerd. Wie
wil weten wat de initiatiefnemers bezielt kijkt naar onderstaand filmpje.
(°) Walter Benjamin. Illuminations. 2007. Schoken Books New York. 278
ps.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten