De helende werking van de zwaardvistrombone

OVER Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band van The Beatles zegt platenspecialist Wouter Bulckaert: ‘Het is de eerste plaat die als een zelfstandig kunstwerk wordt beschouwd. De plaat is niet bedoeld om live uit te voeren (…) Neen, van dan af worden muzikanten artiesten en maakt de hoes deel uit van de plaat. Ook die hoezen zijn kunstwerken. Vergelijk het met covers van boeken: een editie van Het verdriet van België ziet er nu helemaal anders uit dan dan de eerste druk uit 1983, maar Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band ziet er nog altijd identiek uit.’ (°)

Waardoor ook een beeld uit mijn persoonlijk leven een diepere dimensie krijgt. Het is avond en ik kom bij Tania thuis. Ze zit in de sofa en haar enige bezigheid bestaat erin dat ze naar een plaat luistert. Tegen de muur, tegenover haar, staat de hoes uitgestald. Ze beleeft een multizintuigelijke kunstervaring! De plaat die haar deze kunstervaring schenkt is niet Sgt Pepper’s, maar Swordfishtrombones↗︎, LP uit 1983 van Tom Waits. 

Over die merkwaardige trombones valt veel te zeggen en Bulckaert doet dat ook.(°) De hoes ‘baadt in een opvallende kermissfeer. (…) Het is een sfeer die ook doorheen de songs waait, al komt die kermis nergens ter sprake in de teksten.’ Hoe komt zo’n hoes tot stand? Tom Waits praat er eerst lang over met fotograaf-kunstenaar Michael A. Russ↗︎. Waits heeft de film Freaks↗︎ (1932) voor ogen. Dus halen ze er een reus bij en een dwerg. Samen met Tom Waits vormen ze het trio freaks dat zo prominent op de platenhoes present tekent. Die eenheid van fotografie, film en muziek bekoort me zeer. Ik heb iets soortgelijks eerder al mogen beleven in de samenwerking van Johan Tahon en Amenra↗︎ (en ik plan ook een stukje over een zeer geslaagde samenwerking tussen Amenra en Stephan Vanfleteren, eveneens op een platenhoes trouwens.) 

De fotograaf maakt varianten. Hij produceert er luxueuze prints van. Elders zie ik dat zo'n anderhalve meter lange afdruk in 2011 op de kunstmarkt tussen de 2.600 en 3000 € haalt. (°°) Russ doet nog meer. Van een van de songs maakt hij een filmpje, geïnspireerd door de hoes. We zien Tom Waits die de buurtfanfare vooropgaat in een carnavaleske stoet doorheen de wijk die hij ‘In the Neighborhood’ bezingt, beelden weerspiegeld en vervormd in de klankbeker van de imaginaire swordfishtrombone. Een optocht die me zowel doet denken aan De fanfare van honger en dorst↗︎ van Jan De Wilde als aan Ensors Intrede van Christus in Brussel↗︎. Kom dat horen! Kom dat zien! Klik hier↗︎.

Flor Vandekerckhove↗︎

(°) Wouter Bulckaert. Vinylpraat. 255 pp. 24,90 €. Epo Berchem. 2020.

(°°) Michael A. Russ. ’Lee Kalima, Angelo Rositto and Tom Waits, L.A. Swordfishtrombones.1983/printed later from a unique print. TinTone on Aludibond/Silver Industrial.' (d.i. een dunne plaat die voor 90% uit kunststof bestaat. Daar overheen zit aan beide kanten een dunne laag aluminium) 109x150 cm. Signed, titled, editioned 0/A and dated 99 by the photographer.

In de beste traditie van De Weggeefwinkel is ook dit e-essay gratis. U hoeft er alleen om te vragen. Mocht u interesse hebben, mail naar liefkemores@telenet.be↗︎.