Links: de cut-up zoals Bob Dylan die toepast. Rechts: de cut-up van David Bowie. In onderstaande tekst vind je aan te stippen hyperlinks naar demonstrerend filmmateriaal. |
Die cut-up vindt zijn oorsprong bij dadaïst Tristan Tzara, daarna verhuist het spontaan naar surrealisten als Brion Gysin die de techniek naar het Parijse 'beathotel’ brengt, tot bij de daar residerende Amerikaan, William S. Burroughs. Die maakt er als geen ander werk van, wat tot zijn Nova Trilogy leidt, drie turven die je niet meteen hoeft te bestellen, want in 1960 publiceert Burroughs Minutes to Go, een kleine collectie cut-up-experimenten van hem en andere beats (Brion Gysin, Gregory Corso, Sinclair Beiles). Oei, ik zie dat Minutes to Go inmiddels het prijskaartje van zeldzame antiek torst, van 200 $ (tweedehands) tot 950 $ (nieuw)! Van de weeromstuit biedt De Laatste een gratis inleiding aan in Verknipt tot literatuur, inclusief een eigen experiment.
Mij was al de korte reportage (2013) bekend, waarin David Bowie toont hoe hij cut-up aanwendt. Hij begint ermee in de jaren zeventig en naarmate zijn carrière vordert, doet hij het almaar vaker. In dit BBC-interview hoor je hem zeggen dat hij cut-up toepast in Outside (1995) en Earthling (1997). Zegt Bowie: ‘Je schrijft een alinea of twee waarin je verschillende onderwerpen beschrijft, en creëert een soort ingrediëntenlijst en knipt de zinnen vervolgens in stukken van vier of vijf woorden, mengt ze en verbindt ze opnieuw.’
David Bowie is daarin bijlange niet alleen. Thom Yorke haalt à la dadaïst Tristan Tzara uitgeknipte zinnen uit een hoed om teksten te schrijven voor Kid A van Radiohead. In de DVD Stones in Exile zie je ook de Rolling Stones met cut-up in de weer. En over Joy Division en cut-up heeft The Guardian een assay staan: Controled chaos van Jon Savage.
De invloed van Burroughs op Bob Dylan wordt goed gedocumenteerd in Brother Bill: How William S. Burroughs Influenced Bob Dylan. En in deze FB-post demonstreert Bob Dylan hoe hij Burroughs’ cut-up heeft toegepast tijdens 't schrijven van It’s Alright Ma (1964) en Visions of Johanna (1966).
Later brengt Kurt Cobain Burroughs' techniek binnen in de grunge. Wikipedia documenteert hun samenwerking (1992-93) in The "Priest" They Called Him, het resultaat hoor je hier (gitaar Kurt Cobain, stem en verhaal William S. Burroughs.) Popmuziekcriticus Jim Derogatis citeert Cobain in When Nirvana delivered a masterpiece: ‘Mijn teksten zijn totaal cut-up. Ik neem regels uit verschillende gedichten die ik heb geschreven. Ik bouw voort op een thema als ik kan, maar soms kan ik niet eens bedenken waar het nummer over gaat.’
David Bowie is daarin bijlange niet alleen. Thom Yorke haalt à la dadaïst Tristan Tzara uitgeknipte zinnen uit een hoed om teksten te schrijven voor Kid A van Radiohead. In de DVD Stones in Exile zie je ook de Rolling Stones met cut-up in de weer. En over Joy Division en cut-up heeft The Guardian een assay staan: Controled chaos van Jon Savage.
De invloed van Burroughs op Bob Dylan wordt goed gedocumenteerd in Brother Bill: How William S. Burroughs Influenced Bob Dylan. En in deze FB-post demonstreert Bob Dylan hoe hij Burroughs’ cut-up heeft toegepast tijdens 't schrijven van It’s Alright Ma (1964) en Visions of Johanna (1966).
Later brengt Kurt Cobain Burroughs' techniek binnen in de grunge. Wikipedia documenteert hun samenwerking (1992-93) in The "Priest" They Called Him, het resultaat hoor je hier (gitaar Kurt Cobain, stem en verhaal William S. Burroughs.) Popmuziekcriticus Jim Derogatis citeert Cobain in When Nirvana delivered a masterpiece: ‘Mijn teksten zijn totaal cut-up. Ik neem regels uit verschillende gedichten die ik heb geschreven. Ik bouw voort op een thema als ik kan, maar soms kan ik niet eens bedenken waar het nummer over gaat.’
En dan is er nog een voetnoot. In Londen werd Burroughs uitgenodigd in de Indica boekwinkel van mede-eigenaar Barry Miles (zijn latere biograaf). Daar was ook Paul McCartney aanwezig, die Burroughs vroeg om enig studiowerk van de LP Revolver bij te wonen. Volgens The Most Important Writer You Don’t Want to Read heeft de song Tomorrow Never Knows, eindtrack van dat album, een groot Burroughs-gehalte, invloed van de schrijver insinuerend. Ik zeg het onder voorbehoud, ik moet nog 1 en ander uitvogelen, maar als het waar is, dan is er ook aantoonbare invloed van Burroughs in het werk van The Beatles.
Flor Vandekerckhove⇲(°) Flor Vandekerckhove. Als de muziekwijze verandert, wankelen de stadsmuren. Essay. 2022. Uitg. De Lachende Visch. In de beste traditie van De Weggeefwinkel is dit e-essay over Allen Ginsberg gratis. U hoeft er alleen om te vragen. Mocht u interesse hebben, mail naar liefkemores@telenet.be, vermeld ‘Essay Ginsberg’ en zeg ook of u de pdf-versie (met foto’s) wenst te ontvangen (10 bladzijden) of de EPUB-versie zonder foto’s, 28 bladzijden (of de twee, pdf en EPUB, dat kan ook, de meisjes van De Weggeefwinkel zijn niet voor één gat te vangen.)
2 opmerkingen:
Niet alleen in het schrijven van teksten, maar ook in het componeren van moderne muziek worden soms vreemde zaken toegepast. The Beatles luisterden naar muziekbanden die draaiden in omgekeerde volgorde. Daaruit konden ze nieuwe songs vinden. Het is een simpel idee , maar het werkt. Als componist maak je honderd nummers ,maar het nummer 101 is terug het zelfde als je eerste werk. Dan moet je zoeken in iemands anders werk, maar het mag geen plagiaat zijn.
Dag Flor
Interessant, je blog over cut-ups. Zie en hoor ik dit concept ook in de klassieke muziek, of dan toch waar we het label ‘klassieke muziek’ op willen plakken?Het wordt dan toch af en toe toegepast, zij het op een andere manier.
In de 20e eeuw kennen we componisten zoals John Cage en Karlheinz Stockhausen. Zij experimenteerden met toeval en willekeur in hun muziek. Cage gebruikte vaak ‘toevalsmanoeuvres’ (zoals het gooien van dobbelstenen of elementen uit de I Tjing) om noten, ritmes of structuren te bepalen. Hoewel dit niet exact hetzelfde is als de cut-up techniek, heeft het een vergelijkbaar idee; het loslaten van controle en herstructureren. In zijn compositie ‘Music of Changes uit 1951, liet Cage de volgorde van muzikale fragmenten deels over aan het toeval. Luciano Berio en Charles Ives gebruikten collage-achtige methodes, waarbij bestaande muzikale fragmenten werden gecombineerd en herordend. Dit lijkt op de cut-up techniek, maar wordt vaak gezien als een bewuste constructie in plaats van een volledig willekeurig proces. En dan is ook het surrealisme in muziek, naar analogie van de surrealistische beweging in de kunst (waaruit de cut-up techniek in de literatuur voortkwam). Erik Satie en Darius Milhaud experimenteerden bijvoorbeeld met ongewone combinaties en structuren in hun muziek, al was het minder radicaal dan bij de literatuur. Componisten zoals Berio en Stockhausen gebruikten soms teksten die op een fragmentarische of willekeurige manier werden geordend. Dit kan als een equivalent worden gezien van wat Bowie en Dylan deden?
Toegegeven, dit soort van 20 eeuwse muziek is niet mijn ding, maar ik begrijp waarom anderen ervan genieten. Je zou het kunnen stellen dat het chaos omarmt en daardoor een spiegel is voor een onzekere tijd waarin we leven. Ik vind het verwarrend, versnipperend, weinig inspirerend, ontregelend. Ik vermoed dat leeftijd ook wel een rol speelt in het onvermogen dit te kunnen/willen appreciëren. Misschien ook omdat, althans voor mij, rust en orde bijdragen aan een betere kwaliteit van leven?
Noël
Een reactie posten