Over de Jardins suspendus⇲ in Le Havre postte ik in december al een stukje. Die tuinen bevinden zich in een oud fort⇲. Op 15 januari zet ik Tania daar weer af, ze vat er een voettocht aan naar Honfleur⇲. Tegen de tijd dat ik haar daar oppik, heeft ze 29,2 kilometer in de kuiten. Op de foto merk je dat ik er een beetje getekend uitzie, hoe dat komt, staat onderaan de post. |
DE MIST LAAT alleen het monotone geklaag van de misthoorn passeren. Ik denk aan nachten uit mijn kindertijd: misthoorn klaagt, brulboei brult, belboei belt, en daarachter altijd weer de zee die zich nergens iets van aantrekt, De Zee, de Zee, zoals Willem Kloos mooi verwoordt, klotst voort in eindeloze deining⇲. Zo was dat toen in Bredene, zo is het nu in Le Havre.
Tania stapt dwars door de mist en tegelijk dwars door de stad, op naar de Pont de Normandie⇲. Daar ziet ze wel een beetje tegenop, hoogtevrees. Ook ik vrees die hoge brug, waar ik straks overheen zal rijden — op mijn leeftijd vrees je alles.
Eerst bezoek ik nog het fort⇲. In het kruitmagazijn laat ik me imponeren door Russen die ter entertainment een muzikale avond presenteren. De prent verschijnt op 8 september 1855 in een tijdschrift, ik zie een enthousiast Frans publiek, onder indruk van zingende en musicerende Russen, ik herken de balalaika. Die Russen zijn daar nochtans niet voor de fun, ’t zijn krijgsgevangenen, Russische soldaten opgepakt tijdens de Krimoorlog. (Ik heb het moeten opzoeken, 'Krimoorlog⇲', enkele deelnemende landen zeiden me ook al niets, ik vermeld ze onder dit stukje.)
In Le Havre moeten de krijgsgevangenen helpen bij de bouw van ’t fort. De stadsbewoners spreken zoveel over die Russen, en vooral over hun muzikale kunnen, dat men daar later denkt dat zij heel dat fort gebouwd hebben. De bouw duurt nochtans vier jaar, de Russen helpen maar een maand. Nu moet ik iets schrijven over de transformerende kracht van muziek, maar er schiet me niet meteen iets te binnen.
Ik keer terug naar de auto, in mijn geestesoor klinkt leuk getokkel op een balalaika. Dan neemt de mishoorn het weer over. Tegen de tijd dat ik bij de auto kom, ben ik onherkenbaar veranderd, want Wie lang door mist loopt, krijgt / engelenhaar en de wenkbrauwen van God, dicht Robin Hannelore⇲.
[*] Krimoorlog⇲ (in het kruitmagazijn staat dat die doorging tussen 1852-1854, Wikipedia vermeldt 1853-1856): de Russische tsaar versus een alliantie van Britten, het Ottomaanse rijk⇲, koninkrijk Sardinië⇲ en Frankrijk. De Russen verliezen.