Mirakel (1917), UFO (1939), drone (2025)

Links: op 13 oktober 1917 kijkt een menigte in Fátima te lang in de zon en ziet ze vliegen. Rechts boven: in Amerika zien ze in 1938 UFO’s vliegen. Onder: in België zien ze in 2025 drones vliegen.

OP 13 oktober 1917 kwamen tienduizenden katholieken in Cova da Iria (Fátima, Portugal) bijeen. Hen was gezegd dat Onze-Lieve-Vrouw daar zou verschijnen. Na behoorlijk wat regen brak de zon door en al wie - op zoek naar het mirakel - te lang in die zon keek, zag dat het zonlicht begon te beven. Wie ook daarna nog in het helle licht bleef kijken, zag dat de zon van de hemel loskwam en zich met sprongen zigzaggend naar de aarde bewoog. Grote schrik maakte zich van hen meester en zij vielen op hun knieën. Ziedaar het mirakel van de zon! Ja, zegt ge, dat komt ervan als ge lang met het blote oog in de zon blijft kijken. In 1950 verklaarde paus Pius XII evenwel dat ook hij, in de Vaticaanse tuinen, het ‘mirakel van de zon’ gezien had. Omdat niemand een paus tegenspreekt, stond niets nog de enorme ontwikkeling van bedevaartsoord Fátima in de weg. Of hoe je ergens een slaatje uit kunt slaan.

Niet iedereen zag daar trouwens ’t werk van Onze-Lieve-Vrouw van Fátima in. Jacques Vallée dacht meer in de richting van UFO’s. Maar ook uit UFO’s valt een slaatje te slaan. Dat deed bijvoorbeeld Orson Welles, toen hij in Amerika het beruchte hoorspel The War of the Worlds op de radio bracht, fictieve berichtgeving over een landing van buitenaardse wezens. Zes miljoen luisterden naar de uitzending, 1,7 miljoen dachten dat het echt was en 1,2 miljoen waren ‘doodsbang’. Binnen de maand had het nieuws van de ‘paniek’ zich over heel de wereld verspreid en had het in 12.500 kranten gestaan.

Mij laat dat toch ietwat denken aan de vele berichten over drones boven Belgische kazernes en luchthavens. ’s Avonds, terwijl ik in complete duisternis het gewelf afspeur, pleeg ik over zo’n dingen na te denken. Ze zien vliegen lijkt zich telkens weer aan het tijdsgewricht aan te passen: mirakel (1917) wordt UFO (1939) wordt drone (2025). En terwijl ik me te slapen leg, denk ik: wie slaat hier nu weer een slaatje uit? (Eerst stond hier ook nog dat ik die nacht in een nachtmerrie met ene Theo Franckenstein te maken kreeg, maar die zin heb ik geschrapt, zo dik moet ge het er nu ook niet opleggen, vind ik.)
Flor Vandekerckhove⇲

Schicht

Er staat een oudere versie van Schicht op YouTube: www.youtube.com/watch?v=wvQm4tcB0uM

EEN BLIKSEMSCHICHT doorklieft het tramgewelf. Trambestuurder panikeert, tram accelereert, wie plaats heeft abdiceert, zelf heb ik m’n knie bezeerd, de tramrit abstraheert, een gedicht geaborteerd. In wilde vaart gaat het naar het einde van het spoorwegnet. Daar negeert de tram de Terminus en doorbreekt hij de werkelijkheid. En wij, kinderen des Koninkrijks, worden uitgeworpen in de buitenste duisternis; aldaar is wening en knersing der tanden. Een eeuwigheid lang razen we in het ongewisse voort, nooit reed een tram zover. We stappen uit in een verloren geraakte roman van Tolkien. Drs P., eveneens op de tram, zegt: ‘Hobbits hier, hobbits daar, ja er zijn er veel dit jaar.’ Donald Trump komt in extremis kaartjes knippen. (Flor Vandekerckhove⇲)

Schicht is een prozagedicht. Zo’n prozagedicht ziet eruit als proza, maar er is plaats voor ongeloofwaardigheid en ontregeling, prozagedichten mogen inconsequent en onbegrijpelijk zijn. Bij uitgeverij De Lachende Visch verscheen in 2023  Gesprekken met Polleke, een verzameling soortgelijke prozagedichten. Zoals alle e-boeken van De Lachende Visch is ook Gesprekken met Polleke gratis. Mail erom (vermeld de titel en zeg of je ’t in pdf of epub wilt hebben): liefkemores@telenet.be⇲.

Een driezinnenverhaal voor Rosies verjaardag

Vandaag verjaart Rosie (°2013), een van mijn kleindochters, meer bepaald de jongste, ze wordt twaalf.

Op 3 november zag Rosie in de tuin een leeuw staan likkebaarden. Daar staat voorwaar een leeuw te likkebaarden, dacht Rosie likkebaardend. Daar staat zowaar een Rosie te likkebaarden, dacht likkebaardend ook de leeuw. (Flor Vandekerckhove⇲)

De platte dune komt terug

WIE DENKT dat ik al heel mijn leven in Bredene woon, denkt verkeerd. Tientallen jaren heb ik het lijf in andere oorden te slapen gelegd en ’t is pas met de ouderdom dat ik — older, sadder, wiser — naar de wijk terugkeerde waar ik ben opgegroeid. Nu wandel ik in verwondering langs al die met jeugdherinneringen beladen plekken. Zeer inspirerend. Wat is gebleven? Wat is verdwenen?
Wanneer ik het dunegat betreed, zie ik rechts 'de platte dune’ liggen. Als u die niet ziet, is 't doordat de herinnering u mankeert. Op dat plat stuk werden halverwege vorige eeuw voetbalpartijen gespeeld. De ene ploeg bestond uit jongens van onze wijk, Bredene Duinen, de tegenstrevers waren die van ’t Dorp of ’t Sas. Wij, kleine straatschoffies, waren de toeschouwers. Die eersten kenden we, dat waren ‘onze’ grote jongens, de bezoekende ploeg daarentegen was ons vreemd. 

De ‘platte dune’ is dus een herinnering. Het platte grasveld is gaandeweg aflopend, oneffen, omzeggens ontoegankelijk gebied geworden, volgroeid met wilde vegetatie, struikgewas, bomen ook. Een normaal fenomeen, dacht ik, duinen bewegen, ze groeien of krimpen, dingen veranderen. 
Dat blijkt toch minder normaal te zijn dan gedacht. Kranen en machines waarvan ik de naam niet ken, zijn daar nu uitheemse woekerplanten met tak en wortel uit aan ‘t roeien. Ferme bergen hoor, met stronken, rimpelroos, boksdoorn, mahonie en Amerikaanse vogelkers, weet ik veel. Al die planten horen daar niet thuis. ’t Zijn exoten die ergens ontsnapt zijn, misschien wel uit uw tuin. Op die plek zal, belooft ons Life Dunias, weer duingrasland ontstaan. En voor mijn oog ontplooit zich opeens weer de platte dune van mijn kindertijd. 
Flor Vandekerckhove⇲

Wij, met zand in onze schoenen is een memoir (25 bladzijden), waarin ik terugdenk aan de weg die beeldend kunstenaar Luc Martinsen en ik afgelegd hebben, sinds onze eerste ontmoeting in 1988. Ik schreef de tekst als een symfonie, een muziekstuk in drie delen, dat na het tweede deel onderbroken wordt door een interludium en afsluit met een coda. In de beste traditie van De Weggeefwinkel is ook Wij, met zand in onze schoenen gratis. U hoeft er alleen om te vragen. Mocht u interesse hebben, mail naar liefkemores@telenet.be⇲. (Vermeld 'Zand' en zeg 'pdf' of 'epub'.)

Stevig windje, retrostorm in mijn hoofd

’t Is al gauw teveel of te weinig, maar deze keer zit ik er, denk ik — boenk! — bovenop: een proeve van surrealisme light.

ONDERWEG van ’t Dunegat in Bredene naar de strekdam in Oostende zorgt een stevig windje voor een stormpje in mijn hoofd. Wolken tuimelen, winden blazen, golven buitelen, gedachten klotsen alle kanten uit. Een mens stelt zich in zo'n weer ook de Boudewijn de Groot-vraag: Hoe sterk is de eenzame surfer die plat op z'n plank tegen de wind zichzelf een weg baant. Even voel ik de neiging om iets over politiek te schrijven en terwijl die gedachte alweer wegspoelt, probeer ik me Facebook in vaders tijd voor te stellen. Retrospectief hou ik mijn hart vast. Ik hou niet alleen mijn hart vast, maar ook mijn baret, want de wind komt blijkbaar van overal, in tegenstelling tot de politiek die vandaag uitsluitend van rechts komt. Rare politiekers waren dat in vaders tijd: 'Kop' Van Eynde, vader Eyskens, Belgicist Omer Vanaudenhove, de olijke Jan Piers… Ze spraken ook allemaal zo raar. Dat komt, denk ik, door Marc Galle en zijn taalwenken (en ook Galle ging later in de politiek.) Zoveel rare mensen. Niet alleen de politici trouwens, ook de onderwijzers, het koningspaar en de scharensliep, de politiecommissaris, de Fiorines… ge moest als kind hard zoeken om ergens een normale mens te ontwaren. En dan zijn ze verwonderd dat de babyboomers er niets van terechtgebracht hebben. Nu denk ik plots aan Guy Mathot die zei dat de staatsschuld er vanzelf gekomen is en ook vanzelf zou weggaan. Terwijl ik die vanzelf wegwaaiende staatsschuld overdenk, waait de baret van mijn hoofd. Als een frisbee ijlt hij over ’t strand. Die ben ik kwijt, denk ik eerst, want zo’n baret tolt tig keer harder dan ik kan lopen. Maar kijk, onderweg blijft hij aan een zeehond hangen, een zeehond met een lange snuit. En turelureluit, ge weet wel. (Flor Vandekerckhove) 

Wij, met zand in onze schoenen is een memoir (25 bladzijden), waarin ik terugdenk aan de weg die beeldend kunstenaar Luc Martinsen en ik afgelegd hebben, sinds onze eerste ontmoeting in 1988. Ik schreef dat boekje als een symfonie, een muziekstuk in drie delen, dat na het tweede deel onderbroken wordt door een interludium en afsluit met een coda. In de beste traditie van De Weggeefwinkel is ook Wij, met zand in onze schoenen gratis. U hoeft er alleen om te vragen. Mocht u interesse hebben, mail naar liefkemores@telenet.be⇲. (Vermeld 'Zand' en zeg 'pdf' of 'epub'.)

Van de punkrock naar Albert Camus (°)

Met dit elfde stukje eindigt de kroniek van onze oktoberreis doorheen Frankrijk. 

ALTIJD BEN IK verwonderd door mensen die zich al van jongs af alternatieve culturen toe-eigenen, zoals mijn jeugdvriend JP (†) en mijn gezellin Tania die al op jonge leeftijd deel uitmaken van een alternatieve cultuurgemeenschap, in hun geval een rock-’n-rollcommunity, waarbij geïnteresseerden elkaar ontmoeten op concerten, festivalweides, tentoonstellingen, in 'platenwinkels' en muziekcafés; een gemeenschap van mensen die zich soortgelijke cultuurproducten aanschaffen: luisterapparatuur, grammofoonplaten, boeken, kleren… en die elkaar op de hoogte houden van het reilen en zeilen van de coryfeeën van die gemeenschap, (overlijdens)berichten uitwisselen, een jargon beheersen; een cultuurgemeenschap die hen voor de rest van hun leven vergezelt… Heel die wereld is mij vreemd, maar door de participatie van mensen uit mijn nabijheid interesseert hij me toch wel. (°°) 
Tijdens onze recente vakantiereis doorheen Frankrijk lezen we nauwelijks. Waneer Tania toch een hoofdstukje uit het memoir van Kim Gordon (°°°) tot zich neemt, vraag ik haar om me een paragraaf voor te lezen. Daarin vertelt Kim Gordon (°1953) ondermeer over een song van The Fall, die ze covert. ‘() Repetition, lead singer Mark. E. Smith being one of Dan’s longstanding Marxist punk heroes.’ De zinsnede laat me een kleine goudader vermoeden: waarom heet die band The Fall? Waarom noemt Kim Gordon de leadsinger ‘a Marxist punk heroe’. Spittend leggen we de goudader bloot: Mark E. Smith (†2018) is dan wel geen marxist, zoals Kim Gordon schrijft, maar hij krijgt toch een verhelderend en lezenswaard in memoriam in de trotskistische Socialist Worker: Mark E Smith: proletarian individualist. Ik wil weten hoe de zanger van The Fall in die song klinkt en klik hier op Repetition — iets wat u nu misschien ook doet. En The Fall, kan ik u intussen al vertellen, is genoemd naar het verhaal (La chute) van Albert Camus. (°°°°)
Camus’ boek zit ongelezen in mijn kast. Het is de verdienste van Kim Gordon dat ik het er nu weer uithaal. De val is deze van een mens die van zijn zelfbedachte voetstuk valt. Het personage dat zich eerst verheven achtte, leert door eigen scha en schande dat hij tekortschiet. In een monoloog vertelt hij over het momentum waarin zijn frank valt. Tijdens de nacht van het gebeuren wandelt hij naar huis: ‘Op de brug, onderscheidde ik voor me, over de leuning gebogen, een gedaante die naar het water scheen te kijken. Van dichterbij bleek het een slanke jonge vrouw in het zwart.’ Hij loopt door. ‘Ik was nog geen vijftig meter verder of ik hoor die plons, oorverdovend in de stilte ondanks de afstand, van een lichaam in het water.’ De protagonist, anders altijd bereid om te helpen, vertelt wat hij deze keer (niet) doet: ‘Roerloos bleef ik luisteren. Toen ben ik langzaam doorgelopen.()’ Nu zit er voor hem niets anders op dan met een bezwaard gemoed verder te leven. Ik citeer de slotzinnen: ‘Maar geen nood: nu is het te laat. En altijd is het te laat. Dat lucht op.’
Flor Vandekerckhove

(°) Dit is het slotstukje van een kroniek van onze oktoberreis door Frankrijk. Voor Tania was het een wandelreis. Ik was haar roadie, zette haar telkens af op de plek waar ze vertrok en wachtte haar vervolgens op waar d’r wandeling verondersteld werd te eindigen. Op die mij onbekende plek bekeek ik de dingen, tot mijn oog aan iets bleef hangen dat in het kraam van mijn poëtica past: marginaal en toch lezenswaard voor internetlezers die scrollend, swipend en surfend mijn blog passeren. Ik verzamelde alzo elf stukjes. Het eerste heet Zoals de kudde van de berg eet…; het tweede: Verliefd worden op…; het derde: Een stalagmiet…; het vierde: Een dorp dat…; het vijfde: Aswemagezondzijn; zes is De hond die denkt dat hij een schaap is; in zeven heb ik het over een melusine; acht: op een kruispunt met de weg naar Compostela; negen: thuis op bezoek bij André Breton; tien: over mijn nieuwe manier van reizen. (Gearceerde titels kun je aanklikken.)

(°°) Zo heb ik bijvoorbeeld Gilles Deleux' biografie van Arno aandachtig gelezen, omdat hij mijn jeugdvriend JP uitvoerig vermeldt. Soms ontdek ik zodoende ook raakvlakken tussen de cultuur die ik pas op hoge leeftijd verwerf en deze van de pop, zoals die keer dat ik mij ingroef in experimenten van de Dreamachine. Of toen ik de literaire kwaliteit van het memoir van popzanger Joe Jackson ontdekte. Nog voorbeelden: De boekenkast van Jeff Tweedy; De ziel van vinyl; Kate Bush, een song, twee versies…

(°°°) Kim Gordon. Girl in a Band. 2015. Harper Collins Publi USA.  273 pp. 

(°°°°) Albert Camus. De val. 1976. Uitg. De Bezige Bij. 150 pp.

Over mijn nieuwe manier van reizen

In Galessie, gemeente van Arcambal, wijs ik als een doorgewinterde reisgids de plaatselijke begroeiing aan, getuigend van enig microklimaat rond Cahors.

Donderdag, 16 oktober. — VROEGER zag ons reisgedrag er toch anders uit. We reden meteen 1100 kilometer ver en installeerden ons in het huisje. Waarheen we van daar ook trokken, we keerden, 's avonds of na enkele dagen, steevast naar die vaste stek terug. Kokkerellen, lezen bij het haardvuur, luisteren naar de grammofoon, slang wegjagen, kijken naar een DVD, douchen, ontbijten in de keuken, genieten op het terras, op het dak gaten dichten, socialiseren met de buren… Dat huisje heb ik niet meer, reizen is nu anders.

Nu reizen we in ’t ongewisse. Zoals ook vandaag weer. Ik parkeer de camper aan de rand van Galessie, een voorschoot groot. Ik schat dat ik me op zo’n twintig kilometer van Cahors bevind. Microklimaat aan de flora te zien. Tania zit door haar wandelgidsen heen en wandelt op de tast van Concots, waar we overnachtten, naar hier, ze schat de afstand tussen twintig en dertig kilometer. Onderweg stapt ze dwars door Saint-Cirq waarover ik gisteren berichtte in Wat deed André Breton in die toeristenval.
Niet alleen het reizen is nu anders, ook het schrijven is dat. Vroeger was er wel altijd iets over Vabre te vertellen, waar mijn huisje stond. Nu schrijf ik compleet in ’t ongewisse, in analogie met de mij onbekende kanten die de GR 36 opgaat. Ik parkeer de wagen waar Tania denkt uit te komen, kijk om me heen en ga aan de slag, in wat uiteindelijk de kroniek van de reis blijkt te zijn, dit is al het tiende stukje.
Niet alleen reizen en schrijven zijn anders, álles is anders! In mijn bagage zitten twee e-readers, bevattend zo’n vijfhonderd boeken. Daarnaast heb ik nog twee papieren boeken over de Pyreneeën uit de bib gehaald. Hoeveel boeken blijk ik onderweg te lezen? GEEN! In mijn tas zit ook de hele filmografie van de Coen brothers, voldoende films om er elke avond een te consumeren. Naar hoeveel films kijk ik tijdens deze reis? NUL! En dit is wat we ’s avonds wél doen: na de baguette met Boursin kijken we hoe een al te late hagedis huiswaarts vliedt. Dan valt de nacht plotsklaps over berg & dal. In ’t pikkedonker halen we de stoeltjes binnen. ’s Nachts leren we een belangrijk verschil kennen tussen de uil en de oehoe: de oehoe zegt oehoe, maar de uil zegt niet uil.
Flor Vandekerckhove⇲
(Morgen het laatste deel van deze reiskroniek.)

Op ’t einde van de reis reden we via l'Occitane huiswaarts. Toen we tussen Brive en Ussac de Corrèze traverseerden, zagen we boven de horizon het gevleugelde paard Pegasus vliegen. Meer nog dan de melding van de boordcomputer — band linksachter lijdt drukverlies — was dat een vermeldenswaardig reisfeit.

Wat deed André Breton in die toeristenval

In Saint-Cirq-Lapopie poseer ik voor het huis van André Breton, rechts op de foto.

TERWIJL Tania verder de GR 36 afwandelt, rij ik naar Saint-Cirq-Lapopie, dorp dat passanten van verre uitnodigt, ook omdat het hoog tegen de rots aangebouwd werd. Eerst rij ik helemaal naar boven, waar grote, met barelen afgesloten parkings duur betaald worden. Ik kan me voorstellen dat daar in de zomer honderden auto’s staan. Omdat ik liever gratis parkeer, rij ik weer naar beneden. Mij wacht een voettocht naar Saint-Cirq, zijn koffiehuizen, zijn restaurants, zijn schildersateliers, zijn bars, zijn souvenirshops, zijn slaapaccommodatie, zijn galeries, zijn pittoreske fikfak, zijn wirwar van straatjes en steegjes… Ik trek mijn wandelschoenen aan. 
Doordrenkt van ’t zweet kom ik eindelijk in de deugddoend koele kerk terecht, waar ik lees dat Cirq, waarnaar het dorp genoemd werd, een vierjarig meisje was, jongste martelaar van het katholicisme. Dat ging zo: moeder weigerde haar geloof af te zweren. De magistraat, een klootzak eerste klas, sloeg het dochtertje met haar kop tegen de stenen. Kind dood. Moeder & kind heilig.
Terneergeslagen door zoveel menselijke wreedheid en humeurig omwille van al de commerce die me in dat dorp overspoelt, trek ik weer naar beneden. Gelukkig valt mijn blik onderweg op het huis van André Breton (°1906 - 1966†). What he fuck, denk ik meteen, wat deed de paus van het surrealisme hier in dat dorp.
Breton woonde er met zijn echtgenote Élisa vanaf 1951 tot en met zijn dood in 1966. Zelf zegt hij daarover: 

‘Het was aan het einde van de autorit die in juni 1950 de opening markeerde van de Eerste Wereldroute (°) – de enige weg van hoop – dat Saint-Cirq, stralend van het Bengaalse licht, me verscheen – als een onmogelijke roos in het donker. () Het moet liefde op het eerste gezicht zijn geweest als ik bedenk dat ik de volgende ochtend terugkwam, in de verleiding om me te vestigen in het hart van deze bloem: wonder, ze was gestopt met branden, maar bleef intact. Naast vele andere plekken – in Amerika, in Europa – heeft Saint-Cirq me één enkele betovering bezorgd: die me voor altijd vastzet. Ik ben gestopt met naar iets anders te verlangen.’ (3 september 1951)

André en Élisa ontvingen er bezoek van medestanders van de surrealistische beweging: Benjamin Péret, Max Ernst; Julien Gracq; Toyen, Man Ray. Een paneel naast het huis zegt daarover: ‘Als collectief inventariseerden de kunstenaars het surrealisme van na de oorlog. Daarbij legden ze de nadruk op het bedenken van surrealistische spellen, poëtische, literaire en cinematografische creaties en het organiseren van tentoonstellingen, die allemaal de geest van deze plek ademden.'
Flor Vandekerckhove⇲

(°) Eigen foto: IJkpunt van de Eerste Wereldroute waarover André Breton het in bovenstaand citaat heeft. Meer erover op ‘Continuons cette route, elle mène à la paix’ en op Lotois du Monde.

In Varaire werkt men aan de herwaardering van de weg naar Compostela

Zelf ken ik twee makkers die de pelgrimstocht naar Compostela ondernamen. Beiden namen de noorderlijke route, via Tours, Poitiers, Bordeaux, Dax… Ze passeerden bijgevolg Varaire niet, waar ik nu ben. Toch vind ik het een mooi opstapje naar dit stukje. Erik fietste erheen vanaf Bredene, in het gezelschap van zijn schoonzonen. Mij lijkt dat een unieke manier om elkaar goed te leren kennen. Jan deed het te voet, vanaf Oostende. Daarvan weet ik dat zijn thuis gebleven vriendin er tijdens diens pelgrimage vandoor ging. Ik denk niet dat het een mirakel was. 

Op de foto. In Varaire zit ik naast de ‘lavoir’. De vijver werd in 1561 uitgegraven, als wasplaats. Ook karren konden er terecht om tonnen water te vullen. 

Dinsdag, 14 oktober. — In Varaire wacht ik Tania op die van Laramière naar hier komt, 17,5 kilometer te voet, via de GR 36. ’t Is eraan te zien dat het dorp op de pelgrimstocht naar Compostela ligt, terwijl ik dit stukje schrijf passeren me tal van wandelaars waarin ik bedevaarders mag bevroeden. 

Het kleine Varaire, nu minder dan 300 inwoners, ligt aan wat we in Vlaanderen gemeenzaam een heirweg noemen. Die Romeinse weg verbond de handelssteden Caylus en Cahors. Vanaf de XIIIde eeuw was hier een hospitaal waar bedevaarders verzorging kregen. In 1561 konden reizigers daar ook terecht in twee herbergen. De vijver (le lac) en de wasplaats (lavoir) dateren van dezelfde periode.

Ik vertaal een stukje van een plakkaat dat hier ophangt, over ‘le déclin du pèlerinage à Compostelle’:

Vanaf de XIVde eeuw gaat de pelgrimstocht naar Compostela sterk achteruit. Pestepidemieën, Honderdjarige oorlog, conflicten tussen Frankrijk en Spanje, verbod van Louis XIV om in andere koninkrijken te bedevaarten, hongersnood…  

Twee eeuwen later worden de bedevaarten erg gecontesteerd door humanisten en door de protestantse hervorming. Erasmus wijdde een hele conferentie aan pelgrimstochten en ironiseerde de authenticiteit van relikwieën. Hij bekritiseerde de hebzucht van religieuze leiders en eiste dat pelgrimstochten vervangen zouden worden door authentieke dienstbaarheid aan de armen. Maarten Luther veroordeelde pelgrimstochten scherp en noemde die naar Compostela nutteloos. De invloed van humanisten en protestanten verzwakte verder het aantal bezoekers van het heiligdom.

Rond 1590 zette de dreiging van een aanval door de Engelse kaper Francis Drake de bisschop van Santiago ertoe aan de relikwieën van Sint Jacob te verbergen. Helaas stierf de bisschop zonder de schuilplaats mee te delen. Vanaf dat moment raakte het pad in de vergetelheid.

Op de feestdag van Sint Jacob (Jacobus de Meerdere) noteren ze in 1867 slechts enkele tientallen bedevaarders. De weg naar Compostela kent dan een absoluut dieptepunt.

Sindsdien gaat het weer beter. In dorpen als Varaire doet men hard zijn best om de weg weer aantrekkelijk te maken, door stenen muurtjes en andere relicten in eer te herstellen. Nu is de reisweg ook een deel van een populair wandeltoerisme dat alle kanten uitgaat en waaraan Tania danig participeert. En ik ook, zij het alleen maar door erover te schrijven.

Flor Vandekerckhove⇲

(Foto: het rode bolletje markeert de gemeente Varaire in Frankrijk.) Voor Tania is het een wandelreis in Frankrijk. Ik ben haar roadie, zet haar telkens af op de plek waar ze vertrekt en wacht haar vervolgens op waar d’r wandeling verondersteld wordt te eindigen. Op die mij onbekende plek bekijk ik de dingen, tot mijn oog aan een onderwerp blijft hangen dat in het kraam van mijn poëtica past: marginaal en toch lezenswaard voor internetlezers die scrollend, swipend en surfend mijn blog passeren. Daarom ook door mij bewust kort gehouden en geschreven in een stijl die Hilary Mantel hier als een perfect gezeemd raam omschrijft. Ik verzamel alzo elf stukjes, waardoor de reeks in zijn geheel een kroniek van de reis wordt. Dit is het achtste deel. Het eerste heet Zoals de kudde van de berg eet…; het tweede: Verliefd worden op…; het derde: Een stalagmiet…; het vierde: Een dorp dat…; het vijfde: Aswemagezondzijn; zes is De hond die denkt dat hij een schaap is; in zeven heb ik het over een melusine die ik tegenkwam. (Gearceerde titels kun je aanklikken.)

't is geen sirene, 't is een melusine

In Laramière sta ik voor de priorij.

Maandag, 13 oktober. — EVEN BUITEN Laramière rij ik de D55 op, tot wegwijzers me zeggen dat ik kan terugkeren naar de ancienne abbaye du Roc Dieu of voortrijden naar ‘Beau Regard, halle du 14 ième siècle.’ Ook kan ik de zijweg inslaan die ‘Place du Prieuré' heet. Ik kies voor de zijweg en wacht daar op Tania die van Villefranche-de-Rouergue naar Laramière stapt, 17,8 kilometer ver, doorheen gebied waar geen telefonisch bereik is.
Ik ben uiteraard niet de eerste die hier komt. Monnik Bertrand de Griffeuilles zorgt er in 1145 voor dat er, op de resten van een gallische tempel, een priorij gebouwd wordt: de prieuré Notre-Dame de Laramière. Eerst bemannen augustijnen het gebouw, daarna zijn het jezuïeten. Dat is allemaal verleden tijd, maar het gebouw kan na telefonische afspraak bezocht worden. Veel beroemdheden, op weg naar Compostela, zijn de bezoeker daarin voorgegaan.
Er hangt een verhaal met een fantastisch kantje vast aan het gebouw: ’De legende van de sirenen van de priorij.’ Dat verhaal dient, lees ik hier, toch vooral om volk te lokken: ‘op die dag in de zomer van 2025, wanneer de priorij van Laramière voor het eerst een zeemeermin onder een glazen stolp tentoonstelt, "een waar zeemonster, uniek in zijn soort, nog nooit eerder in Frankrijk gezien", aldus Angelo, eigenaar van dit kloostercomplex dat ooit op een ondergronds meer gebouwd werd. Als beschaafd man en een groot reiziger verzekert onze gesprekspartner ons van het organische aspect van deze zeemeermin die ons angst aanjoeg, en voegt er een fabelachtig verhaal aan toe om onze verbeelding te prikkelen, door er een legende aan toe te schrijven die verband houdt met de diepten van de wederopstanding van Laramière. Natuurlijk zijn de bezoekers verbijsterd: waar of niet waar, maskerade of authentiek exemplaar van een visachtige zeemeermin uit de middeleeuwen, 3D-kunstmatige kunstgrap of echt skelet van een zeezoogdier?’
Thuis leer ik meer over tweestaartige wezens en kom te weten dat die Angelo de bezoekers blaasjes wijsmaakt. De prent toont geen sirene die haar twee staarten omklemt, maar een melusine, ‘wezen dat lijkt op een zeemeermin of sirene, maar wordt afgebeeld als levend in zoet water. Het wordt vaak afgebeeld als een tweestaartig wezen. Het concept van de melusine komt uit Franse en andere Europese mythen en komt voor in de heraldiek. De melusine is een maagd die in het water gedeeltelijk in een sirene verandert. De meeste mythen over de melusine zijn vergelijkbaar met het verhaal van de hertog van Aquitanië, die trouwde met een meisje dat eiste dat hij haar nooit op zaterdag lastig zou vallen. Toen hij deze belofte brak, zag hij haar in haar sirenevorm, waarop ze in een draak veranderde en vluchtte, om nooit meer terug te keren.’  Hier staan nog meer melusineverhalen.
Flor Vandekerckhove⇲

(De rode bol toont de plaats van Laramière in Frankrijk.) Voor Tania is het een wandelreis in Frankrijk. Ik ben haar roadie, zet haar telkens af op de plek waar ze vertrekt en wacht haar vervolgens op waar d’r wandeling verondersteld wordt te eindigen. Op die mij onbekende plek bekijk ik de dingen, tot mijn oog aan een onderwerp blijft hangen dat in het kraam van mijn poëtica past: marginaal en toch lezenswaard voor internetlezers die scrollend, swipend en surfend mijn blog passeren. Daarom ook door mij bewust kort gehouden en geschreven in een stijl die Hilary Mantel hier als een perfect gezeemd raam omschrijft. Ik verzamel alzo elf stukjes, waardoor de reeks in zijn geheel een kroniek van de reis wordt. Dit is het zevende deel. Het eerste heet Zoals de kudde van de berg eet…; het tweede: Verliefd worden op…; het derde: Een stalagmiet…; het vierde: Een dorp dat…; het vijfde: Aswemagezondzijn; zes gaat over een hond die denkt dat hij schaap is. (Gearceerde titels kun je aanklikken.)