De moord op Gorki

— Maxim Gorki —

In Moskou overleed op 18 juni 1936 Maksim Gorki. De Russische schrijver was de voorman van het socialistisch realisme. Volgens de Wikipedia gebeurde dat overlijden ‘onder verdachte omstandigheden’.

Op het internet probeer ik iets over die verdachte omstandigheden te vinden. Daar stoot ik op de Red Flag (Rode Vaan), het blad van een politieke partij die als CP (MLM) door ’t leven gaat. Het krantje bloklettert: How Trotsky Murdered Maxim Gorky and Many Others. Hola, dat zijn al geen verdachte omstandigheden meer, dat is regelrechte moord.

Er werd, lees ik in die Rode Vaan, een onderzoek naar die verdachte omstandigheden geopend en dat bracht in 1938 een indrukwekkend complot aan het licht; met name de banden die de Rus Trotski onderhield ‘met Duitse, Poolse en Japanse fascisten, alsmede met de Britse geheime diensten via de Amerikaanse trotskist Max Eastman. Geen klein bier dus en er volgde een proces. De rechters vernamen daar dat Leon Trotski het ook een goed idee gevonden had om de geliefde schrijver Maksim Gorki een kopje kleiner te maken.

— Gorki en Jagoda in 1935. —

De methode die de samenzweerders daarvoor gebruikten wordt in het stuk omschreven als ‘killing by degrees’. Het slachtoffer werd langzaamaan vergiftigd door zijn dokters. Red flag legt van naaldje tot draadje uit hoe die dat geflikt hebben. Waarna de moraal volgt. De trotskisten ‘werden vernietigd in de USSR. Ze moeten overal vernietigd worden. Ze vermoordden de grootste proletarische auteur aller tijden. Nadat Trotski gedood werd moeten we ons afvragen waarom we de rest nog zouden laten leven.’ Ja, dat daar letterlijk. Bij de CP (MLM) leggen ze elke ochtend een trotskist tussen de boterham.

Omdat ik zelf een oude trotskist ben, is het een kwestie die me persoonlijk aanbelangt. De zoektocht leidt me nu naar The Murder of Maxim Gorky, met als ondertitel A Secret Execultion. In dat boek verneem ik dat ook die auteur de mening toegedaan is dat Gorki vermoord werd. Maar, zegt hij, niet door Trotski, wel door… Stalin!

Terug naar de Red Flag. Ene Jagoda zou, opgejut door Trotski, die moord beraamd hebben. Die Jagoda is een hoge pief die onder Stalin wel meer zuiveringen uitgevoerd heeft. Nu wordt hij zelf weggezuiverd. In maart 1938 zit hij, naast 20 anderen, in de beklaagdenbank. Hij bekent dat hij de opdracht voor de moord gegeven heeft, terwijl hij tegelijk zijn onvoorwaardelijke liefde voor Stalin uitschreeuwt. Het mag niet baten, hij wordt geëxecuteerd, net als 17 andere beklaagden, waaronder de bekende Boecharin.

Heeft Jagoga inderdaad de moord bevolen? Zijn bekentenissen blijken waardeloos te zijn. In 1956 geeft Sovjetleider Nikita Chroestsjov toe dat het proces een grote show geweest is, waarbij de beklaagden gefolterd werden en uiteindelijk om het even wat bekenden.

Flor Vandekerckhove

Arkady Vaksberg. The Murder of Maxim Gorky. A secret Execution. 2007. New York, Enigma Books. 421 pp.