 |
— Boven: Henry Miller, naast een citaat uit Tropic of Cancer, dat ik in onderstaand stukje vertaal. Onder: Frank Harris, naast een passage die ik hieronder vertaal. — |
De hoofdpersonages van die boeken zijn mijn tienerhelden geworden. Ze hebben me ook op ‘het verkeerde pad’ gezet, waarvoor ik hen tot vandaag dankbaar ben. Als werkgevers er nooit in geslaagd zijn van mij een rendabele arbeidskracht te maken, dan komt dat door de Henry uit Millers boeken. Als die al een job had, was dat toch maar om zich ervan af te maken. Dat ik ooit uitgever van Het Visserijblad↗︎ geworden ben, komt mede door krantenman Frank uit Harris’ boek. Ja, dat leek me in mijn tienerjaren wel nastrevenswaard: leven als zo’n krantenman. Miller en Harrris hebben me ook literair beïnvloed: dat ik mijn verhalen rond een ik-persoon opbouw, komt door die twee.
Nu ik de zeventig gepasseerd ben, lees ik die boeken opnieuw, deze keer in ’t Engels, in digitale versies die ik vrijelijk van ’t net pluk. Eerst Millers Tropic of Cancer, uit 1934. (°) ’t Valt me niet moeilijk te begrijpen waarom ik De Kreeftskeerkring destijds zo graag gelezen heb. Miller schrijft over de noodzaak om radicaal van koers te veranderen en opnieuw van nul te beginnen. Is dat niet wat elke jongeling graag denkt? En dan is er ’s mans manier van schrijven, zo anders dan wat men ons in ’t college als literatuur aansmeert: ‘mijn idee om (…) van de gouden standaard van literatuur af te geraken (…) om een wederopstanding van de emoties te presenteren, om het gedrag van een mens in de stratosfeer van ideeën, dat wil zeggen in de greep van een delirium, uit te beelden.’ Ja, daar kan Ernest Claes een punt aan zuigen. Millers boeken zijn bovendien overladen met seks en — ik moet me herhalen — is dat niet waaraan elke jongeling denkt?
Nu, meer dan een halve eeuw later, zie ik bij herlezing ook dat Miller een frisse, Amerikaanse versie van Louis-Ferdinand Céline↗︎ is, schrijver die later, gedurende vele jaren, mijn lievelingsauteur wordt. En wat ik nu, Tropic of Cancer herlezend, ook zie is hoe schatplichtig de Amerikaanse beatgeneration↗︎ aan Miller is.
Na Miller neem ik My Life and Loves (1922) weer ter hand, althans volume 1 van de vier boeken die Frank Harris onder die titel schrijft. (°°) Ik ga erin op zoek naar mijn jeugdige ambitie een krantenman te zijn. Dat blijkt minder simpel dan verwacht. Frank is daarin minder een krantenman, dan wel een vrouwenman. Zoals ook uit deze passage blijkt waarin de jonge Harris in het huis van een kennis overnacht en de oudere gastvrouw onverhoeds in zijn kamer ziet opdagen:
'Opeens ging mijn deur open en kwam ze binnen, d’r haar los om haar schouders en in een lange kamerjas die tot aan haar kousenvoeten reikte. In een flits stond ik op; maar ze had de deur al dicht en op slot gedaan; Ik trok haar naar het bed en weerhield haar ervan de kamerjas uit te doen: "laat me eerst je kousen uitdoen", fluisterde ik, "ik wil je helemaal op mij voelen!"Het volgende moment stond ze daar naakt, de flakkerende vlam van de kaars wierp vreemde arabesken van licht en schaduw op haar prachtige ivoren lichaam: ik staarde en staarde: van de navel naar beneden was ze perfect; Ik draaide haar om en ook de achterkant, de kont was zelfs foutloos, wel groot; maar helaas! de borsten waren veel te groot voor schoonheid, te zacht om op te winden! Ik moet alleen denken aan de indrukwekkende ronding van haar heupen, dacht ik, de pracht van de stevige dijen, waarvan het vlees de harde omtrek van marmer had en haar - seks? Ik legde haar op bed en opende haar dijen: haar poesje was van een ideale perfectie.’
Da’s dus een boek uit 1922 hé. Maar ik denk niet dat Felix Timmermans het gelezen heeft. Is het omwille van die expliciete seksscènes dat ik toen een krantenman wilde worden? Mogelijks wel, ja. Mij hoor je trouwens niet zeggen dat ik het me achteraf beklaagd heb.
(°) HENRY MILLER. Tropic of Cancer. A Flamingo Modern Classic 1993. First published in Great Britain by John Calder (Publishers) Limited 1963. Copyright © Obelisk Press, Paris 1934. ISBN 0 00 654583 1.
(°°) FRANK HARRIS. My Life and Loves. ’The Project Gutenberg EBook of My Life and Loves, by Frank Harris’. 'Release Date: June 27, 2019 [EBook #59827] Volume 1 (of 4). Een kopie van de oorspronkelijke uitgave in 1922.
De droom van de pornograaf
2 opmerkingen:
Eigenaardig dat je Miller zijn manier van schrijven uitgerekend tegenover die van Ernest Claes stelt. Juist Claes schrijft bij ons rond die tijd iets wat stilistisch heel in de verte soms een beetje lijkt op Miller en Céline - met een nogal nerveuze spreektaalschrijf. (En de jonge Walschap).
@ Philippe Clerick — Ik denk niet dat wij destijds in 't college iets van Walschap aangeboden kregen. En wat Claes betreft: 'heel in de verte' en 'soms een beetje' zal niet genoeg geweest zijn om te beklijven. Eerlijkheidshalve moet ik ook wel bekennen dat de namen van Claes en Timmermans gewoon deze waren die me spontaan te binnen schoten. Misschien heb ik hen daardoor wel een beetje onrecht aangedaan.
Een reactie posten