Nick Cave: computers mankeren het lef

Nick Cave in België (1986, foto Yves Lorson), rechts het boek van futuroloog Harari.

Kunstmatige intelligentie oftewel artificial intelligence (verder AI) is het vermogen van machines om intelligent gedrag te vertonen. In The Red Hand Files↗︎, blog van Nick Cave, vraagt ene Peter: ‘De menselijke verbeelding het laatste stukje wildernis zijnde, denk je dan dat AI ooit in staat zal zijn om een goede song te schrijven?’
In zijn antwoord verwijst Cave naar 21 Lessons for the 21st Century↗︎, van Noah Harari↗︎, boek dat ik in hoofding naast een geurend potje koffie afdruk. Daarin stelt de futuroloog dat AI veel menselijke arbeid overbodig zal maken, ook songwriting. AI zal in staat zijn om songs te creëren exclusief afgestemd op onze eigen algoritmen. Wie verdrietig is en zich gelukkig wil voelen, luistert gewoon naar een met AI op maat gemaakt liedje en klaar is kees. Maar, zegt Cave: 

Ik weet niet zeker of dit alles is wat songs doen. Natuurlijk luisteren we naar liedjes om iets te voelen - vreugde, verdriet, seksuele opwinding, heimwee of wat ook - maar dat is niet alles. Een geweldig nummer doet meer, het vervult ons met ontzag.

Hoezo ontzag? We voelen ontzag, zegt Cave, voor de maker die het lef heeft zijn/haar menselijke beperkingen te overstijgen. Hij haalt het voorbeeld aan van Nirvana’s Smells Like Teen Spirit↗︎: 

Het is heel goed denkbaar dat AI een nummer produceert dat net zo goed is (…) en dat het alle vakjes aanvinkt die nodig zijn om ons te laten voelen wat zo'n nummer ons laat voelen — in dit geval, laten we zeggen, excitatie en rebellie. Het is ook denkbaar dat AI een nummer produceert dat ons diezelfde gevoelens laat ervaren, intenser zelfs dan een menselijke songwriter het kan.

Maar het gaat ook om iets anders, zegt Cave: 

Ik voel dat we meer doen dan alleen maar naar een lied luisteren. Ik heb het gevoel dat we tegelijk naar een teruggetrokken en vervreemde jongeman luisteren die het kleine Amerikaanse stadje Aberdeen achter zich laat — jongeman die hoe dan ook een wandelende bundel disfunctie en menselijke beperking was — jongeman die het lef heeft zijn specifieke pijn in een microfoon uit te schreeuwen en daarmee tot in de harten van een generatie te reiken. (…) We luisteren naar Beethoven die de Negende symfonie componeert terwijl hij bijna doof is. (…) We luisteren naar Nina Simone die al haar woede en teleurstelling in de meest tedere liefdesliedjes propt. We luisteren naar Paganini die op zijn Stradivarius blijft spelen terwijl de snaren knappen. We luisteren naar Jimi Hendrix die knielt en zijn eigen instrument in brand steekt.

Wat Cave zegt is dit: in een geweldig lied horen we hoe iemand het lef heeft om het menselijk tekort te transcenderen. Kunstmatige intelligentie heeft geen tekort, er is immers een grenzeloos potentieel, wat zou er dan te transcenderen zijn? Waarmee Cave de vraag van deze Peter beantwoordt: kunstmatige intelligentie kan wel degelijk een goed nummer produceren, maar geen geweldig nummer. Daarvoor ontbreekt het de machinerie aan lef.
Flor Vandekerckhove↗︎