zondag 17 september 2023

Singer, maar niet Van Ostaijens naaimachien

Isaac Bashevis Singers memorial bench in Bilgoraj, Polen. (foto Wikimedia Commons)


Aan het begin van de jaren dertig was ik dermate in mezelf teleurgesteld dat ik alle hoop had verloren. Eerlijk gezegd had ik weinig hoop te verliezen. Hitler stond op het punt om in Duitsland de macht te grijpen. De Poolse fascisten verkondigden dat ze voor wat betreft de joden dezelfde plannen koesterden als de nazi’s. Gina was gestorven, en nu pas besefte ik wat een schat aan liefde, toewijding en geloof in God en in menselijke waarden ik verloren had. Stefa was getrouwd met de rijke Leon Treitler. Mijn broer Joshua was met zijn vrouw Genua en hun jongste zoon Yosele vertrokken naar Amerika, waar hij ging werken voor The Jewish Daily Forward. Hun oudste zoon, Yasha, een knaap van veertien, was aan longontsteking overleden. De dood van de jongen stortte me in een depressie waar ik tot op heden nog last van heb. Het was mijn eerste directe confrontatie met de dood.
Twee citaten uit Reddeloos verloren in Amerika, boek van Isaak Bashevis Singer↗︎. Bovenaan de openingszinnen (in Polen) en hieronder het slot (in de Verenigde Staten). Dat ik me in die Singer verdiep, komt door een boek van Koenraad Tinel, waarover ik al eerder verteld heb. Die Singer wil ik, tijdens mijn laatste levensjaren, beter leren kennen. Voor ik de pijp aan Maarten geef, wil ik Singers Op zoek lezen en ook Het hof van mijn vader, beide over zijn jeugd in Warschau, en natuurlijk ook Reddeloos verloren in Amerika, waaruit ik nu citeer. Die goede voornemens worden aangezwengeld door een lezer zich verschrikkelijk kwaad op me maakt omdat ik nauwelijks iets van Singer gelezen heb. Hierbij verzeker ik hem plechtig: niets zal me in de weg staan en ik begin eraan op de dag dat ik 80 word, in de nabije toekomst dus.
Ik had de neiging om te lachen, wilde roestig water uit de kraan drinken en moest plassen. Een poosje stond ik bij de wasbak voor me uit te staren, als probeerde ik te bedenken hoe ik drie behoeften tegelijkertijd kon bevredigen. Toen liep ik naar het raam, deed het open en keek naar de natte straat, de donkere ramen, de vuurrode hemel zonder maan of sterren, ondoorzichtig en roerloos als een rond omhulsel. Ik leunde zo ver mogelijk naar buiten, zoog de dampen van de stad diep naar binnen en sprak tot mezelf en de nachtelijke machten: ik ben reddeloos verloren in Amerika, voorgoed verloren.


Isaak Bashevis Singer. Reddeloos verloren in Amerika. Vertaald door Bartho Kriek. A’dam. Uitg. De Arbeiderspers. 1984. 175 pp. 

Koenraad Tinel. Tinel tekent Babel en Singer. Uitg. Oogachtend, Ikiru bvba. 2022. 182 pp.

Geen opmerkingen: