De profetie van de mondkapjes

Van links naar rechts. Roland Topor, 1964. — René Magritte, De Minnaars, 1928 — E.M. Forster, De Machine staat stil, 1909.

Er is vandaag geen plaats meer voor dystopieën, het subgenre van de complottheorie bezet heel het doemdenken. Als de hitleriaanse jaren er niet aankomen, is ‘t alleen maar doordat het door de Chinezen verspreide virus de fascisten te vlug af is; virus dat sowieso rapper is dan Bill Gates die ons, samen met het vaccin, een chip inplant. We mogen als ’t ware blij zijn dat de zee ons morgen overspoelt. Misschien neemt u met afschuw kennis van zo’n verhalen, maar ik heb in 1978 The Invasion of the Body Snatchers gezien en ik kan u verzekeren: corona is in vergelijking kattenpis, Gates een bengel en Hitler een Trump. Met een lach schrijd ik sindsdien de tsunami van aangekondigde catastrofes tegemoet. ’t Is ook met de glimlach dat ik The Machine Stops (1909) lees, een verhaal van E.M. Forster, nu door Johny Lenaerts in ’t Nederlands vertaald.
Dat gaat alzo. De wereld is om zeep. We leven geïsoleerd van elkaar, op haast onmetelijke afstanden, schermen zorgen voor onderling contact. Zo ook tussen moeder Vashti en zoon Kuno.

‘Overal waren er knoppen en schakelaars. Daarmee kon ze voedsel, muziek en kleding bestellen. Er was een knop voor het warmwaterbad (…) Er was een knop voor het koud bad. Er was een knop voor literatuur. En natuurlijk waren er de knoppen die het haar mogelijk maakten met haar vriendinnen te communiceren.’

Globalisering, robotica, internet, Facebook, on-line winkels, ’t staat allemaal in dat boekje uit 1909. Videoconferenties ook ja: ‘Het weinig praktische systeem van openbare bijeenkomsten behoorde tot het verleden (…)’ En o wee, als je je mondmasker kwijtspeelt! Ook dat staat beschreven in dat verhaal van meer dan 100 jaar oud.
Zoon Kuno heeft het er knap lastig mee, en ook daarin treft Forster raak: de gemoedstoestand van de coronajeugd van heden. Kuno verlangt naar lijfelijkheid. Daarenboven voelt hij dat de Machine begint te haperen en hij vreest de dag dat ze stilvalt. Wat uiteindelijk ook gebeurt. Als dat de lockdown niet is! Of de meltdown, dat kan ook.
Forster heeft dat alles scherp getekend. Maar doordat ik The Invasion of the Body Snatchers gezien heb, vind ik die lockdown zo erg nog niet. Lachend verlaat ik het huis om enkele levensnoodzakelijke inkopen te doen. Als ik mijn mondkapje maar niet kwijtspeel.
Flor Vandekerckhove

De machine staat stil. E.M. Forster. Vertaling Johny Lenaerts. 2021. 10 €. Kelderuitgeverij Utrecht 56 pp. ISBN: 978-90-79395-50-7.

Beelden van de eerste 

dystopie ever!

www.youtube.com/watch?v=oFxmWFkQAy8