 |
Enkele maanden geleden werd een van mijn kleindochters achttien. Voor haar verjaardag postte ik een stukje↗︎ geïnspireerd door Yellow Submarine, song uit de tijd dat ik zelf achttien was. Daarna ging ik die Beatlessong nader bekijken. Wat weer nieuwe stukjes opleverde. Dit is er een van. |
Maria Popova (°): ‘De opnamesessie bewijst de bedoeling van de song, een ode aan het pure plezier, niets meer, niets minder. De vreugde van het creëren mag altijd al een bezielende kracht van kunst geweest zijn, voor de kunstkritiek is dat nooit genoeg. In een van zijn prachtige essays over muziek uit de jaren dertig, schrijft Aldous Huxley — prominent aanwezig op de iconische Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band albumhoes↗︎ — over de ‘absurde veelheid van toegeschreven ‘betekenissen’' die muziek kan oproepen. 'Yellow Submarine', leende zich, vanwege zijn onzinnige teksten en zijn bijzondere plaatsing in de chronologie van de Beatles, voor bijzonder extravagante interpretaties, sociaal-culturele en politieke. Iemand zag er een anti-Vietnam-oorlogslied in. De grote Afro-Amerikaanse dichter, toneelschrijver en essayist Amiri Baraka zag het als een zielig eerbetoon aan het blanke privilege. De Engelse muziekcriticus Peter Doggett merkte op dat Yellow Submarine, cultureel leeg als het was, een soort Rorschach-test voor radicale geesten was.
De kwestie werd twee jaar later aangezwengeld door de animatiefilm met dezelfde titel. In juli 1968 leidde de première tot een verhoogde staat van Beatlemania. Fans vonden het geweldig, de meeste commentatoren vonden het geweldig. Maar te midden van dat enthousiasme bleef er een ongemak betreffende de moeilijk te interpreteren inhoud van het lied.
Maria Popova: Het is precies deze ongemakkelijke openheid aan betekenis die generaties critici ertoe bracht de afgrond te vullen met gefabriceerde betekenissen. En zeggen dat Susan Sontag twee jaar eerder, in haar indrukwekkende verhandeling 'Against Interpretation’, nog geklaagd had over de reactionaire 'arrogantie van interpretatie’, die ze 'de wraak van het intellect op de kunst’ noemde.
Dus haal ik er het essay van Sontag↗︎ bij:
Dit zijn tijden waarin het interpretatieproject grotendeels reactionair en verstikkend is. Zoals uitlaatgassen van auto en zware industrie de stedelijke atmosfeer bevuilen, zo vergiftigt de uitstroom van kunstinterpretaties vandaag onze gevoeligheid. In deze cultuur (…) is interpretatie de wraak van het intellect op de kunst. Meer zelfs. Het is de wraak van het intellect op de wereld. Interpretteren is verarmen, de wereld uitputten - om een schaduwwereld van 'betekenissen' op te zetten.
In tien stellingen richt ze haar pijlen op beroepscritici die ons — omdat ze experten zijn — hun interpretatie opdringen. Dat is natuurlijk iets anders dan wat wij doen wanneer we een kunstwerk, in dit geval een song, met ons eigen leven verbinden en er alzo een subjectieve betekenis aan toevoegen. Wat me niet belet om Susan Sontag in haar tiende stelling volledig gelijk te geven: In place of a hermeneutics we need an erotics of art. Vrij vertaald: In plaats van al dat interpreteren zouden we beter een beetje meer genieten. Wat tegelijk een mooie manier is om dit stuk af te ronden.
Flor Vandekerckhove↗︎
Flor Vandekerckhove↗︎
(°) Maria Popova schreef een essay waarin ze ons vertelt welke rol Yellow Submarine in haar leven speelt. In dat essay verwijst ze ook naar merkwaardige interpretaties van die song. In het stukje dat ik eerder over Popova’s werkstuk schreef — Hoe Yellow Submarine zich in een Bulgaarse familie nestelde↗︎ — liet ik die passages achterwege, omdat het anders te lang werd. Liever maakte ik er het afzonderlijke stukje van dat u hier gelezen hebt.
[299]
Geen opmerkingen:
Een reactie posten