De jaren zestig: de macht in vraag gesteld

Een citaat en niets dan een citaat.

Vooral in West-Europa en de Verenigde Staten was artistieke vrijheid een veel bediscussieerd onderwerp in deze jaren. (…) Het waren kunstenaars die het debat hierover openden, maar zij konden dat alleen winnen omdat er in de media en politiek vaak hetzelfde over werd gedacht. De maatschappelijke discussies over filmcensuur en spraakmakende processen over Lady Chatterly’s Lover en Les Amants of de rechtszaak tegen Gerard Reve in Nederland legden voor iedereen die het wilde zien op tafel dat de consensus over wat mocht en niet mocht aan het schuiven was gegaan.

Deze debatten onderzochten de grenzen van de artistieke expressie, maar feitelijk gingen ze over de kwestie die als geen andere centraal stond in de jaren zestig: macht. Op zowat alle vlakken werden machthebbers uitgedaagd, soms met wapens, veel vaker met woorden. Een heel eenvoudige vraag stond daarbij centraal, zo eenvoudig dat ze vrijwel nooit zo onomfloerst gesteld werd. Waarop was de macht van wie die uitoefende eigenlijk gebaseerd? Het spectaculaire van de de jaren zestig was dat die vraag aan en door steeds weer andere groepen werd gesteld. Van de dekolonisatie tot het feminisme, van Provo tot Mei 68 en van Black Power tot de Praagse Lente ging het in essentie hierom. Wie dachten die Westerlingen, witten, christenen, mannen, ouders, heteroseksuelen, censors, kapitalisten, communistische bureaucraten, kerkleiders, universitaire bestuurders, ambtelijke regenten, verzuilde instituties, traditionele media en behoudsgezinde filmstudio’s eigenlijk dat ze waren? Was hun macht verdiend? Was ze verantwoord?

Dat de jaren zestig tot vandaag onderwerp van controverse blijven heeft daar veel, zo niet alles mee te maken. Door op alle genoemde gebieden de status quo in twijfel te trekken, werd er inderdaad, zoals critici van deze omwenteling tot op heden betreuren, aan de poten van de beschaving gezaagd. Wie de jaren zestig koestert, doet dat vaak om dezelfde reden: het was nodig om de bijl aan die fundamenten van de cultuur te zetten. (…)’ (°) 

Flor Vandekerckhove↗︎

(°) Geert Buelens. De jaren zestig. Een cultuurgeschiedenis. 2018. Uitg. Anbo/Anthos, A’dam. 1024 pp. Citaat op pp 579, 580.

In de beste traditie van De Weggeefwinkel is ook dit e-essay gratis. U hoeft er alleen om te vragen. Mocht u interesse hebben, mail naar liefkemores@telenet.be↗︎.