Witte mensen, zwarte mensen, De hut van oom Tom, de sint en zijn roetpiet… Dat alles werd ooit anders benoemd. Witte mensen waren blanken, zwarte mensen heetten negers, oom Tom woonde in een negerhut en de roetpiet heette zwarte Piet. Wat blijkt hier anders uit dan dat de dingen in beweging zijn en dat het benoemen mee beweegt? Zo begrijp ik ook dat de vroedvrouw nu verloskundige heet en dat de verpleegster van vroeger zich vandaag liever verpleegkundige laat noemen. Ja, het is zoals de filosoof het zeide: alles is in beweging. ‘t Is alleen een beetje lastig voor oude mensen, als ik, die al in een vaste plooi liggen. Ik reken nog in Belgisch geld en zo spreek ik ook nog altijd over blanken en verpleegsters.
Terzijde! Over de beweeglijkheid van de taal ken ik een West-Vlaams mopje: ooit zeiden we gecoiffeerd, daarna moesten we gekapt zeggen. We hadden dat nog niet goed onder de knie of we mochten dat ook al niet meer zeggen, toen was het opeens gehakt.
Niet iedereen kan erom lachen. Sommigen ervaren zo’n veranderingen als een aanval op hun identiteit. Die veranderingen, zeggen ze, sluipen ons volk binnen, bijvoorbeeld via anderstaligen die ons ‘menu’ opdringen voor spijskaart; ‘punaise’ voor duimspijker; ‘bureau’ voor bureel… Of via moslims: de infame omvolkingstheorie↗︎. Of via soixante-huitards die met losse zeden het huwelijk belagen, hoeksteen onzer maatschappij. Ja, er staat altijd wel ergens iemand klaar om op de volksziel te trappen.
Nu sinterklaas nadert, ligt het woord roetpiet — voorheen zwarte Piet — blijkbaar moeilijk. Waarom eigenlijk? ’t Woord staat in het groene boekje, het behoort tot de taal. Waarom is roetpiet zo bedreigend? Ik zie maar één antwoord: omdat men u dat wil laten geloven.
Neen? De negerhut van oom Tom is een van de eerste boeken die ik gelezen heb. Dat boek is vandaag nog steeds te koop, zij het niet meer onder die naam. Het heet nu De hut van oom Tom. Negerhut is hut geworden, een kwestie van voortschrijdend inzicht. Ik ben er zeker van dat niemand die verandering als bedreigend ervaren heeft, ik ben zelfs zeker dat u die verandering niet eens hebt opgemerkt. Wel dan. Net zoals De hut van oom Tom na naamverandering hetzelfde boek blijft, net zo blijft roetpiet nog altijd de knecht van Sinterklaas. Niemand hoeft zich daarvoor in het kruis getast te voelen. Of het zou het jongetje in mij moeten zijn dat elk jaar vergeefs op het moment wacht dat de knecht sinterklaas de zak geeft↗︎ en olijk van de daken schreeuwt: Ni Dieu Ni Maître!
In de beste traditie van De Weggeefwinkel is ook dit e-essay gratis. U hoeft er alleen om te vragen. Mocht u interesse hebben, mail naar liefkemores@telenet.be↗︎.
1 opmerking:
Heb ik ook niet ergens gelezen van een stad waar het nu wintermarkt is in plaats van kerstmarkt? Kwestie van niemand tegen het hoofd te stoten. Oei en in "het kruis getast"? Voor mij mag het ook in de halve maan zijn.
Een reactie posten