‘Facebook is voor oude mensen.’ ’t Staat in de krant. Zelf zeg ik: ‘Facebook is voor oude zeurende mannen.’ Soms ken ik hen persoonlijk, musici, schrijvers, intellectuelen… Dan probeer ik hen van dat medium weg te leiden, zeggend: verdoe daar je tijd niet mee. Maak liever muziek van je gezeur, schrijf er een essay over, draai het in een verhaal, zet het op doek…
Dat is wat Todd Field↗︎ doet in Tár↗︎. Hij laat Facebook links liggen en maakt een film. Die gaat over #MeToo, woke en de cancelculture, verschijnselen die onze tijd markeren. Hoor je de regisseur erover zeuren? Begint hij te moraliseren? Neen, hij stelt het beeld scherp. Wat als de man in kwestie een vrouw is? Wat als het milieu niet dat van het verdorven Hollywood is, maar dat van de verheven klassieke muziek? Wat als ‘de verdachte’ er niet als de afstotelijke Harvey Weinstein uitziet, maar als de aantrekkelijke Cate Blanchett? Wat als ’t er allemaal niet zo dik op ligt? Waardoor hij de valkuil van het pamflet omzeilt. Wat denk je, moet je de kunstenaar van ‘t werk kunnen scheiden? In de film voert dirigente Lydia Tár zo’n discussie met een dwaze student die niet van Bach houdt, omdat die misogyn zou zijn. Ze verdedigt Bach op een verpletterende manier. Maar wat denk je van die manier? Wat misdoet Lydia Tár nog eigenlijk? We zien iets in een krantenknipsel, een nog vager iets op een telefoonschermpje. Ja, ze neemt pillen, maar wie niet. Ze kijkt neer op mensen, gaat vreemd, schoffeert, kan mensen om de vinger winden… Maar zo ken ik er veel. Of denk je echt dat een Gutmensch zich aan de top kan handhaven? Of denk je dat Bob Dylan een betere mens is dan deze fictieve Lydia Tár?
Tár overschrijdt op een bepaald moment wel een grens. Wíj zien het gebeuren, maar zij niet. De jonge celliste die ze op sluikse wijze in haar orkest binnensmokkelt, en die ze wellicht in haar wellustige netten wil strikken, is van een nieuwe wereld: haar muziek staat niet op Deutsche Grammophon, maar op YouTube; de felbegeerde woont niet in een luxeflat, maar in een kraakpand; ze toont geen respect voor dirigenten; onderdanigheid is haar vreemd… Lydia Tár krijgt er geen vat op, dit is waarlijk een nieuwe wereld. De grote dirigente gaat onderuit, in het kraakpand gebeurt dat zelfs letterlijk. Daarna gaat het vlug: wie door haar verraden werd, verlaat haar; zij die geschoffeerd werden, presenteren nu de rekening. Lydia Tár probeert nog met alle macht terug te komen en letterlijk met geweld het podium te heroveren, maar ze wordt schaamtelijk afgevoerd. Eindigen doet ze in een fantasiewereld, ver weg van New-York en Berlijn, ver weg van de centra die er voor een dirigent toe doen. Ze eindigt als dirigente van een videogame-orkest. In een meesterlijke slotscène zie je aan ’t publiek dat het daar niet om de muziek te doen is, nog minder om de dirigente, maar om de game. De wereld van Lydia Tár is voorbij, net als de wereld van al die oude, zeurende mannen op Facebook. Maar, jongens, wat kun je eraan doen? Je kunt blijven zeuren of je kunt er muziek van maken, een essay over schrijven, het op doek zetten, in een verhaal draaien. Of er een film van maken, zoals Todd Field dat met verve doet.
Dit stukje verschijnt ook in Snapshots. Tijdschrift van de Vlaamse Filmpers.
Ook deze wereld is voorbij
In GAUW! beschrijft Vandekerckhove zijn kindertijd in Bredene. De e-boeken (pdf) van Flor Vandekerckhove zijn gratis. Mail erom (en vermeld de titel): liefkemores@telenet.be↗︎.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten