vrijdag 21 juni 2024

In Memoriam Hendrik Marsman (°1899 - †1940)

Een echtpaar, Rien en Hendrik Marsman



OP 21 JUNI 40 overleed op tragische wijze dichter Hendrik Marsman, dat is vandaag exact 84 jaar geleden. Tragisch omdat hij op zee omkwam, op de vlucht voor oorlog en nazisme; tragisch ook omdat hij lang daarvoor, in 1926, een gedicht geschreven had waarvan niet alleen de titel maar ook de twee eerste strofen frappant overeenkomen met die faliekant afgelopen zeereis. Het gedicht, De overtocht, en mijn bespreking ervan, heb ik eerder al in De Laatste gepubliceerd.
Marsman is een van de zeldzame dichters die me al van jongs af heeft weten te inspireren. Zijn gedicht Lezend in mijn boot verhaalt dat ene moment in je jeugd, waarop alles perfect is: het boek dat je leest, de boodschap die je aanspreekt, het weer, de sfeer, de dag die samen met het leven aanbreekt, het nog jonge lijf… Zo’n moment beleef ik als lezer telkens weer wanneer ik Marsmans Lezend in mijn boot lees, waarin de dichter me meegeeft dat het in ’t leven niet om geldgewin gaat (De Vliegende Hollander), maar om ’t genot van ’t schrijven. En dat je al schrijvend de goden moet uitdagen.
Ik ben met dat gedicht aan de haal gegaan. In Mijn vriend Hendrik Marsman ga ik met de dichter mee in z’n boot. Terwijl Marsman me uit De Vliegende Hollander voorleest, klief ik met jonge mannenarmen de golven. En ik steel, zoals Bob Dylan van zijn inspirators steelt. Net als in Lezend in mijn boot ruik ook ik in mijn gedicht de teerlucht en ook bij mij sneeuwt de hemel licht.
De zee is nog zo’n gedicht van Marsman dat me danig geïnspireerd heeft en ook dat heb ik ooit ten nutte van mezelf aangewend. Ik kan vandaag nog steeds de openingslijnen ervan uit het hoofd reciteren: ‘Wie schrijft, schrijv’ in den geest van deze zee / of schrijve niet; hier ligt het maansteenrif / dat stand houdt als de vloed ons overvalt / en de cultuur gelijk Atlantis zinkt (…)’ Waar, wanneer en waarom ik dat gedicht gebruikt heb, weet ik niet meer, misschien is dat maar goed ook.
Flor Vandekerckhove

Geen opmerkingen: