Kunst, een cynische definitie

Nu schilder ik niet meer, omdat het schrijven mijn volle aandacht vraagt. Maar doordat mijn werk destijds op de markt aanwezig⇲ was, werd mijn naam toegevoegd aan naslagwerken, zoals hier aan de Dictionnaire des peintres belges du XIVe siècle à nos jours.

Net als verleden jaar (*) wil ik ook dit jaar in oktober een essay schrijven. Tania wandelt dan in de Pyreneeën en al wat ik moet doen is telkens naar de plek rijden waar ze er die dag mee ophoudt. Intussen kijk ik mijmerend uit over berg & dal en schrijf koffienippend⇲ een essay (mooier kan het leven niet worden, vind ik.) Dat essay houdt zich nu nog op in de nevelen van mijn verbeelding, maar ik verzamel toch al notities die er, vermoed ik, iets mee van doen hebben.

Met onderstaande notitie gaat dat alzo. Bij eb wandel ik, blootsvoets in de branding, naar de vuurtoren en terug, twee keer 40 minuten. In ‘t heengaan bedenk ik iets en in ’t weerkeren schraap ik daar al ’t overtollige vet af. Nu wacht ik op uw spitse commentaar. 

Er bestaat een cynische definitie die zegt dat kunst datgene is wat door de kunstmarkt als dusdanig [h]erkend wordt. Die definitie is deugdelijk omdat ze de bestaande werkelijkheid waarlijk dekt, cynisch is ze omdat je aan je ellebogen voelt dat ze pervers is. Ze is even pervers als deze die verkeerdelijk zou stellen dat seks datgene is wat door de markt als dusdanig [h]erkend wordt. Er bestaat wel een florerende seksmarkt, maar ook buiten die markt wordt gelukkig volop gesekst; meer zelfs: seks buiten de markt ervaren we als waardevoller dan deze die te koop staat. Stel je voor dat álle seks gemarchandeerd wordt, hoe pervers zou dat niet zijn. Daartegenover staat dat álle kunst over de markt gaat. Gerenommeerde kunstenaars hebben daar galeries en marchands voor, net zo leveren gerenommeerde literatoren hun werk af bij literair agenten of uitgevers die het vervolgens met graagte op de markt positioneren. De cynische kunstdefinitie geldt evenzeer voor niet-professionele kunstenaars en literatoren, zelfs voor marginale hobbyisten. Zij brengen zelf hun schilderijen aan de man; schrijvende amateurs doen het via minuscule uitgeverijtjes die voor hen minuscule marktjes creëren, of ze doen het ‘in eigen beheer’, waarbij de literator de koopwaar in het stamcafé aflevert of ermee op de bagagedrager rondfietst. 

Dat gerenommeerde kunstenaars en literatoren hun werk op de markt afzetten, valt licht te begrijpen: het creëert hun inkomen, in enkele (schaarse) gevallen zelfs voldoende om van te leven. Maar is het niet merkwaardig dat amateurs zich net zo gedragen? Waarom eigenlijk? Het sap is immers de kool niet waard — verlies van kostbare tijd eigenlijk, tijd die ze anders kunnen aanwenden om het metier beter te beheersen — maar 't is kennelijk de enige manier om erbij te horen: wie als kunstenaar of literator (h)erkend wil worden, móet op de markt present tekenen. Hoe pervers!

Terwijl ik, op een bank aan ’t Dunegat⇲, ’t zand van mijn voeten veeg, wil ik nog een hoopgevend slot voor dit stukje bedenken, maar een donderwolk die van west naar oost over ’t land trekt, eist al mijn aandacht op.

Flor Vandekerckhove⇲

(*) ‘Als de muziekwijze verandert, wankelen de stadsmuren.’ In de beste traditie van De Weggeefwinkel is ook dit e-essay gratis. U hoeft er alleen om te vragen. Mocht u interesse hebben, mail naar liefkemores@telenet.be↗︎.