Painting after painting, schrijven na het schrijven

Lisa Vlaemminck. Car crash/ Frivolous Fontana. 2023. Acryl en olie op doek. 130 x 145 cm.

LISA VLAEMMINCK⇲ OVER het schilderij dat ze toont in Painting after painting⇲ (°): ‘Dat werk refereert aan David Cronenbergs Crash, een film waarin de relatie tussen seks en een auto-ongeluk wordt onderzocht. In mijn schilderij verwijs ik naar Hollywood, het cliché van de zonsondergang. Het is meer het idee van een landschap dan dat het concreet is. Op een bepaald moment vond ik het wel een mooi beeld, maar zocht ik een connectie met het doek zelf. Toen ben ik die gaten à la Fontana⇲ gaan schilderen. Eerst waren dat vagina’s, uiteindelijk zijn het ogen geworden. En er vliegen ook pizza’s in rond.’
Journaliste Jozefien Van Beek⇲ merkt op dat het schilderij veel te zien geeft van wat Vlaemminck eerder in dat interview zegt: ‘Grenzen opzoeken. Ik hou ervan te zoeken naar iets wat ik afstotelijk vind, en dat dan een plaats te geven in mijn werk. Ik wil aantrekken en afstoten niet als tegenpolen zien, ik wil kijken waar ze elkaar raken.’

Aan de tentoonstelling in het Smak nemen 74 kunstenaars deel, dat ik daar dit ene schilderij uitkies, komt doordat ik gemeenschappelijke themata herken. Ja, dan schrijft een mens daar toch iets over.

Net als Lisa Vlaemminck pakte ik het cliché van de zonsondergang al aan, eerst in De mooiste zonsondergang ooit⇲ (2019), een surrealistisch handpalmverhaal waarin ook ik naar Hollywood verwijs, met name naar Rita Hayworth en Katherine Hepburn. Van dat verhaal bestaat sinds 2021 ook een YouTubeversie⇲. Daarna heb ik de zonsondergang ‘bezongen’ in een light surrealistisch driezinnenverhaal (2022), ook daarvan bestaat een YouTubeversie⇲.

Vlaemmincks schilderij verwijst naar Crash⇲ (1996), film van David Cronenberg⇲. Ook die referentie is in mijn schrijfpraktijk binnengeslopen, meer bepaald in Seks is gevaarlijk⇲ (2015). Daardoor leerde ik trouwens J.G. Ballard⇲ kennen, auteur van Crash. Die Ballard is de eerste die me heeft laten twijfelen aan de ‘schrijver als producent van verhalen’. Zegt J.G. Ballard in een inleiding⇲ tot Crash: ‘We leven in een wereld die geregeerd wordt door allerlei ficties — massale merchandising, reclame, politiek die tot ons komt als reclame (…) We leven in een enorm verhaal. Voor de schrijver komt het er almaar minder op aan om fictie te bedenken. De fictie bestaat al. De taak van de schrijver bestaat erin de realiteit te bedenken. (…) Het enige wat hij kan doen, is verschillende hypothesen bedenken en deze toetsen aan de feiten.’ Wat Ballard daarmee op 't oog heeft, doet hier niet echt terzake, maar 't is wel bij 't lezen van die woorden dat mijn literaire zoektocht begonnen is. Die zoektocht heeft me onderweg naar heel diverse plekken geleid, zoals bijvoorbeeld naar de ‘poëzie’ van Kenneth Goldsmith⇲ en naar de kritiek van Louis-Ferdinand Céline op de schrijver als producent van verhalen⇲. Mijn schrijfpraktijk  — veelal gericht op stijloefeningen⇲ die in toenemende mate aan de realiteit van het internet beantwoorden, of dat toch proberen — vindt zijn oorsprong bij de auteur van Crash.
Flor Vandekerckhove⇲

(°) Jozefien Van Beek interviewt Kati Heck en Lisa Vlaemminck in DSWeekblad, zaterdag 5 april 2025. Aanleiding is de tentoonstelling Painting after painting⇲, met werk van 74 kunstschilders, in Smak Gent, nog tot 2 november.