woensdag 30 april 2025

Onder filosofen. Daniel Bensaïd en Louis Althusser



In ’t Zijn dingen uitte ik een driest voornemen. Op basis van een boek (°) waarvan ik al op voorhand zei dat ik het nooit zou (uit)lezen, ging ik me verdiepen in filosofische kwesties die u geenszins interesseren. Dat was niet alleen driest omwille van dat voornemen, het was dat ook omdat ik het op een manier wilde doen die ik nog moest uitvinden. 

AANVANGEN DOE IK met het structuralisme van Louis Althusser, communist van de Moskougetrouwen, en het weerwerk daarop van trotskist Daniel Bensaïd. Hoe doe je dat in een blog? De weblog heeft alvast een plus: ik hoef niet uit te leggen wie Daniël Bensaïd en Louis Althusser zijn, dat doet Wikipedia als u op die namen klikt. Evenmin hoef ik u te instrueren in het structuralisme en hoe zich dat in het marxisme voordoet, ook dat doet Wikipedia in mijn plaats, waardoor we alweer een paar honderd pagina’s verder zijn.
In het boek (°) dat in deze mijn bron is, valt de naam van Althusser bijna honderd keer, ik probeer er een leidraad in te vinden: Althusser legt nadruk op structuren en determinisme, Bensaïd daarentegen pleit voor een marxisme dat meer ruimte laat voor subjectieve menselijke actie. Ik zoek een kort citaat waarin Bensaïd dat onderstreept: ‘Marxisme () is een gids voor actie die zich constant verifieert volgens de praktijk (politiek!) die daaraan ten grondslag ligt. ()’ Een populist zou zeggen: Fuck het loden gewicht van Althussers structuralisme.
Ik keer terug naar mijn drieste voornemen. Hoe kan ik zo’n discussie aan swipende, surfende en  scrollende bezoekers meegeven? Slaag ik daar in deze eerste poging al ietwat in? Zeker is dat ik het kort heb weten te houden. Voor de rest moet ik ’t nog een beetje leren, want ook mijn schrijfpraktijk 'verifieert zich constant volgens de praktijk die daaraan ten grondslag ligt.' Voor de rest is het nu —  toch voor mijzelf, voor wie anders? — uitkijken hoe ik het ervan afbreng in volgende stukjes waarin ik Daniël Bensaïd confronteer met Walter Benjamin, Lucien Goldmann en Michaël Löwy, Antonio Negri, Alain Badiou, Jacques Derrida en godbetert Blaise Pascal want ook daar schrijft Bensaïd over.
Flor Vandekerckhove

(°) Darren Roso. Daniel Bensaïd: From the Actuality of the Revolution to the Melancholic Wager. 2024. Haymarket Books. 822 pp. 

Geen opmerkingen: