‘In een mooi huis moet het een beetje binnenregenen’

In de ‘quotes’ op ’t internet kan ik het niet weervinden, maar in mijn geheugen staat bovenstaande titel bekend als citaat van architect Le Corbusier. Het is hoe dan ook te mooi om het te laten liggen in een stukje dat het over architecten wil hebben: ‘In een mooi huis moet het een beetje binnenregenen.’

Ik ga op zoek naar een spetterend voorbeeld en vind dat in het Farnsworth House van architect Ludwig Mies van der Rohe, een buitenverblijf dat hij tussen 1945 en 1951 voor de rijke Amerikaanse dr. Edith Farnsworth ontwerpt: ‘Het huis vertolkt Van der Rohes streven naar een de ultieme architecturale zuiverheid, het minutieus ontlede modernisme dat heroïsch afstand heeft gedaan van al het overbodige: het huis zelf is nauwelijks meer dan een rechthoek van glas. Het is een beeld dat een compromisloze spiegel is voor alles waarvoor Mies van der Heuvel als architect voor stond.’ (°)

Farnsworth is niet bepaald tevreden met het resultaat. ‘In dit huis met zijn vier glazen wanden voel ik me als een rondsluipend dier, altijd op mijn hoede. Ik ben altijd rusteloos. Zelfs ’s avonds. Ik voel me als een schildwacht, dag en nacht op post. Ik kan nauwelijks ontspannen.’ Er zijn ook praktische bezwaren: ‘Mijn vuilnis staat niet onder het aanrecht. Weet je waarom? Omdat je de hele keuken vanaf de weg hierheen kunt zien en de aanblik van die emmer zou het beeld van heel het huis bezoedelen (…) Ik kan zelfs geen kleerhanger in mijn huis aanbrengen zonder te overwegen welk beeld dat buiten geeft. Elke schikking van meubels vormt een groot probleem, omdat het huis doorschijnend is, als een röntgenstraal.’ (°°) Dat valt trouwens ook de insecten op die ’s avonds massaal op het licht achter de vensters afkomen.

De moeilijkheden beginnen al wanneer de architect voor ’t eerst Ediths nachtkleed ziet (er zijn er die denken dat die twee een korte affaire hadden, want ja, wanneer heeft Edith aan haar architect dat nachtkleed getoond?) De aanwezigheid van dat vrouwelijke kledingsstuk leidt ertoe dat de architect zijn plan aanpast. Het nachtkleed past niet in zijn strakke ontwerp, het moet uit het zicht blijven. (°°°) En er is de loodgieter die zich afvraagt of architect Ludwig ze wel alle vijf op een rij heeft. 

Er komen rechtszaken van, want er is nog meer onenigheid. Over de factuur bijvoorbeeld, over de bouwkosten en ook over de massale stookkosten die al dat glas met zich meebrengt. 
Onenigheid genoeg om er een mooie film van te kunnen maken. Ik zie hier trouwens dat Jeff Bridges daarin de rol van de architect op zich wil nemen.

Maar regent het ook binnen in het Farnsworth House? Uiteraard, want het is een zeer mooi huis.

Flor Vandekerckhove

(°) Kris Pint. De wilde tuin van de verbeelding. 2017. Amsterdam, Uitg. Boom. 132 pp.

(°°) Nora Wendl. Sex and Real Estate, Reconsidered: What Was the True Story Behind Mies van der Rohe's Farnsworth House? Dat staat hier.
(°°°) Alice T. Friedman. Domestic Differences: Edith Farnsworth, Mies van der Hoge and the Gendered Body. 1966. In Alice T. Friedman, Women and the Making of the Modern House. 2007. 244 pp. Harry N. Abrams, Inc. Publishers.