![]() |
Visserskapel Bredene. De inmiddels verdwenen waterput staat links op de foto. Ook dat water werd ingezet tegen oogziekten. |
Water dat aan de grond ontspringt, het heeft iets. Oase, bron, fontein, waterput… Het zijn plekken waar men verpoost. Je rust er even uit, geniet er van verkwikkend water. Komt het daardoor dat er zoveel kapellen, kerken, abdijen en andere katholieke artefacten naast waterputten gebouwd werden?
In
de kerk van Nijvel bevindt zich een St.-Gertrudisbron. Het water
ervan heet helend te zijn. Er zijn ook veel St.-Willibrordusputten; de encyclopedie
somt er eenentwintig op. Water uit zo’n put wordt tegen koorts,
verlamming en oogziekten gebruikt. In Gistel is zelfs de abdij naar zo'n put
genoemd, Ten Putte, en ook dat water is goed om er oogziekten mee te lijf te
gaan (alsmede om schuinsmarcherende echtgenoten op ’t rechte pad te
krijgen).
Al
die heilige waterputten, dat kan geen toeval zijn.
En dat is het ook niet. Veelal blijken ze al vóór de kerstening heilige plaatsen
geweest te zijn.
Dat
valt gemakkelijk te verklaren. Alle
religie stamt voort uit voorouderverering. Plekken die water produceren zijn
heilig, want ze staan in verbinding met de voorouders die begraven werden in de
aarde waaruit dat water ontspringt.
De missionarissen waren wel katholiek maar zeker niet dwaas. In plaats van die heidense plekken te verketteren namen ze de boel over. Ze zetten er hun naam op, zoals de bijzonder voortvarende
Willibrordus dat deed met zijn eenentwintig putten.
Al
die kennis heb ik vergaard in een zoektocht naar de oorsprong
van de Bredense visserskapel. De legende zegt dat daar aan het begin van de
achttiende eeuw een mariabeeldje gevonden wordt. Tot drie keer toe wordt het
naar de kerk gebracht en elke keer weet het te ontsnappen om weer op de
oorspronkelijke plek gevonden te worden.
Maar waarom dáár? Waarom in die toen nog woeste
uithoek?
Flor
Vandekerckhove
Heilige putten en bronnen in Vlaanderen: AFFLIGEM (HEKELGEM) - OLVr ter Kluizen bron met kapel in
Hekelgem bij de abdij van Affligem; AMPSIN – St.Pancratiusbron; ANHEE (Warnant)
– St.Pancratiusbron; ALDENEIK (L, bij Maaseik) – St Annakerk en Willibrordusput;
ALVERINGEM – Putje van Sint Audomanus; ASSE (Brabant) – Kruisbron; BALEN – Sint
Odradabron; BEERSEL – Put van St.Blasius; BERG-TONGEREN –
St.Martinusbron; BEVEL bij Herenthout – Kruiskensberg; BEVERST –
St.Gertrudisbron; BINKOM – Sint Rochusbron; BOUTERSEM – OLVr van Sterrenborne
bron met kapel; BORGLOON – St.Gertrudisbron; BORNEM (Luipegem) – OLVr Kapel met
mooie bron; BORSBEEK – Theunisbron; BRAKEL – in het Brakelbos; BRUSTUM (bij St
Truiden) – Clovisbron; BURST – Sint Elooibron met kapel; CELLES (HAI) – St
Hadelindisfontein; CRAS-AVERMAS – St.Laurentiusbron; DIEGEM – Putje van
St.Cornelius; DIKKELVENNE – St.Christianabron; DILBEEK – St.Alenabron met
kapel; DORMAAL – St.Martinusbron; DREHANCE (bij Dinant) – St.Genovevabron;
DRIESLINTER (VLB) – Waarbron; DWORP – Zevenbronnen; EKSAARDE – Heilige
Kruiskapel met bronput; ELIKSEM – St.Martinusbron; ELLIKOM –
Heiligenputje van St.Harlindis en St.Relindis; ELZERINGEN (bij Lennik)
vlakbij de Assesteenweg; EMBLEM -St.Gumarusbron; FINNEVEAUX
– St.Clemensbron; FOSSE (Verviers) – St.Remaclusbron; FOULENG –
St.Clemensbron; GALMAARDEN – Houwerick-bron (Houweik : Keltische sacrale
eik) Galmaarden ( = Gol-mer : zwarte moeder ); GEEL-ZAMMEL – Sint
Dymfnabron; GENT (Klein Begijnhof) – St.Godelieveput; GERAARDSBERGEN –
Oudenberg met verschillende bronnen; GERDINGEN (Limburg, omgeving Bree) –
Heilig Springske achter het kerkje; GISTEL – Sint Godelievebron; GRIMBERGEN –
St.Elooi Put; GROOT-BIJGAARDEN – St.Wivinabron met kapel; GUTSHOVEN –
St.Mauritius bron van de drie Moren; HAALTERT – Horiksput, St.Gancericus;
HALLE-BOOIENHOVEN – Bron van St.Odulfus; HALLE bij Brussel – OLVrouw Basiliek
met crypte en ooit bron en miraculeuze Zwarte Madonna; HALSTEREN –
Sinte-Krijnsputje (St.Quirinus); HAM-SUR-HEURE – St.Pancratiusbron; HAREN
– St.Annabron (bij Brussel); HASSELT – St Quintinuskathedraal, waterput in
meest zuidelijke sakristie; HELSHOVEN – Bron met kapel OLVrouw van de Blije
Vrede; HENDRIEKEN-VOORT – St.Gertrudisbron; HERENTHOUT – OLVr Kapel van
Smarten; HEVERLEE – Hertebron aan de Zoete Waters; HEVILLERS (tussen Brussel en
Namen); HUISE – Bron van St.Adelardus van Corbie; ICHTEGEM – OLVr van
Wijnendale bron met kapel; JAVINGUE – St.Stefanusbron; JEUK (gehucht
Hasselbroek) – St Jobs en Cicindriabronnen; KAIN (Henegouwen) – aan Schelde
Bron Saulchoir, fontaine Madame; KERNIEL – St.Odiliaput in de kloosterkerk
Marienlof van Colen (hazelaar); KESSENICH – St.Martinusput, jaarlijks op
ceremoniele wijze geveegd door de schutterij, eertijds gebeurde dit vlakbij de
kerk aan een bron; KLUISBERG (OV) – Fontaine del Saul, Liefdesbron; KOERSEL –
Bron met kapel Maria aan de staak; KOKSIJDE (Wulpen) – St Willibrordusputje;
KORTENAKEN – OLVr van de Bellebron (koraaquae = bron-water ); KORTESSEM –
Beetbornkapel ( beet = waterader); KORTRIJK - Lourdesgrot met bron
Paters; LAKEN – St.Annabron met kapel, ook genoemd “de fontein der vijf
wonden”; LANDEN – in het Gitterdal een St.Gertrudisput; LANKLAAR (Mulhem) – St
Jansbron; LEEFDAAL-BERTEM – Sint Veronabron; LEMBEEK – Sint Veronusbron; LEUVEN
– St.Margarethaput in kapel in Sint-Margriete; LOBBES – St.Reinhildisput in de
abdij van Lobbes; LOENHOUT – St.Quirinusputje met kapel; LOVENJOEL – Sint
Ermelindisbron; MAILLEN – St.Martinusbron; MATAGNE -LA-PETITE –
St.Hilariusbron met kapel; MATER bij Oudenaarde – Sint Amelberga;
MECHELEN-BOVELINGEN – St.Annabron; MEERBEKE – St.Berlindusbron; MEERSELDREEF –
Bron aan de Mariagrot; MELDERT – Sint Ermelindisbron; MONTENAKEN – Hellebron; NEDER-over
-HEEMBEEK – St.Landrikusbron met kapel; NEUFCHÂTEAU (bij Verviers) –
St.Laurentiusbron; NIJVEL – Sint Gertrudisput; OHAIN – St.Wivinabron; OORBEEK –
St Jorisbron; OOSTAKKER – Bron aan Mariaheiligdom ; OPLINTER –
St.Genovevabron; ORP-LE-GRAND – nog steeds borrelende St Adèlebron met kapel;
ORVAL – Mathildebron; OVERIJSSE – Kellebron; OUDERGEM – St.Annaput; POEDERLEE –
Bron bij Heggekapel; RANSBEEK – St.Landrikusbron; REBECQUES (Frans-Vlaanderen)
– St.Winocusbron; REMERSDAAL – St.Heribertusbron; RIENNE – St.Pancratiusbron;
RONSE – geneeskrachtige put in de crypte van de St.Hermeskerk; ROOSBEEK –
St.Annaput; ROSMEER (L, bij Bilzen) – St Bertiliabron; SAINTES –
St.Reinhildissput; SAINT-HUBERT – St.Hubertusbron; SCHAARBEEK – Minneborne in
Josafatpark; SINT-HUYBRECHTS-HERN – St.Hubertusbron; SINT-JOOST-ten-NODE
– St.Judocusbron; SINT-LIEVENS-ESSE – Bron en kapel St.Livinius;
SINT-LIEVENS-HOUTEM – St.Liviniusbron; SINT-MAARTENSVOEREN; SINT-MARGRIETE – St
Margaretabron op kerkhof; SOIRE-SAINT-GERY – St.Pancratiusbron; SPA;
STEENHUFFEL – St.Genovevabron; STEENOKKERZEEL – Sint Romboutsbron; TEMSE – Sint
Amelbergabron met kapel; TERNAT – St.Gertrudisbron; TERVUREN –
St.Gertrudisbron; TIEGEM (W Vl) – St Arnoldusbron; TIENEN – St.Martinusbron;
TIENEN (gehucht Vianden) – St.Pancratiusbron; TORHOUT – OLVr van Wijnendale
bron met bronhuisje; VERTRIJK – St Luciabron; VISSENAKEN – St Himelinusbron met
kapel en St.Quirinusbron; VORST-LAAKDAL - St.Gertrudisbron met kapel op kerhof;
VRESSE (Laforêt) : St.Agathabron; WAASMONT – St.Pancratiusbron; WAHA –
St.Pancratiusbron; WAILLET – St.Pancratiusbron; WALSBETS – St.Pancratiusbron;
WARLENCOURT les Pas (Frans-Vlaanderen) – St.Kilianuskapel met bron La Kilienne;
WAVREILLE – St.Martinusbron; WEST-ROZEBEKE – OLVr van West Rozebeke fontein;
WERCHTER – OLVr van Werchter bronput; WETTEREN – St.Gertrudisbron; WINTERSHOVEN;
WITTERZEE – Hainebron, St.Martinus; WOMMERSOM – St.Gertrudisbron en thans
verdwenen St.Quintinusbron; ZANDVLIET –St.Gertrudisput; ZEGELSEM – Monasterium
Mariakluizen; ZEPPEREN – St Genovevabron.