In Varaire werkt men aan de herwaardering van de route naar Compostela

Zelf ken ik twee makkers die de pelgrimstocht naar Compostela gingen. Beiden namen de noorderlijke route, via Tours, Poitiers, Bordeaux, Dax… Ze passeerden bijgevolg Varaire niet, waar ik nu ben. Toch vind ik het een mooi opstapje om dit stukje te beginnen. Erik fietste erheen vanaf Bredene, in het gezelschap van zijn schoonzonen. Mij lijkt dat een unieke manier om elkaar goed te leren kennen. Jan deed het te voet, vanaf Oostende. Daarvan weet ik dat zijn thuis gebleven vriendin er tijdens diens pelgrimage vandoor ging. Ik denk niet dat het een mirakel was. 

Op de foto. In Varaire zit ik naast de ‘lavoir’. De vijver werd in 1561 uitgegraven, als wasplaats. Ook karren konden er terecht om tonnen water te vullen. 

Dinsdag, 14 oktober. — In Varaire wacht ik Tania op die van Laramière naar hier komt, 17,5 kilometer te voet, via de GR 36. ’t Is eraan te zien dat het dorp op de pelgrimstocht naar Compostela ligt, terwijl ik dit stukje schrijf passeren me tal van wandelaars waarin ik bedevaarders mag bevroeden. 

Het kleine Varaire, nu minder dan 300 inwoners, ligt aan wat we in Vlaanderen gemeenzaam een heirweg noemen. Die Romeinse weg verbond de handelssteden Caylus en Cahors. Vanaf de XIIIde eeuw was hier een hospitaal waar bedevaarders verzorging kregen. In 1561 konden reizigers daar ook terecht in twee herbergen. De vijver (le lac) en de wasplaats (lavoir) dateren van dezelfde periode.

Ik vertaal een stukje van een plakkaat dat hier ophangt, over ‘le déclin du pèlerinage à Compostelle’:

Vanaf de XIVde eeuw gaat de pelgrimstocht naar Compostela sterk achteruit. Pestepidemieën, Honderdjarige oorlog, conflicten tussen Frankrijk en Spanje, verbod van Louis XIV om in andere koninkrijken te bedevaarten, hongersnood…  

Twee eeuwen later worden de bedevaarten erg gecontesteerd door humanisten en door de protestantse hervorming. Erasmus wijdde een hele conferentie aan pelgrimstochten en ironiseerde de authenticiteit van relikwieën. Hij bekritiseerde de hebzucht van religieuze leiders en eiste dat pelgrimstochten vervangen zouden worden door authentieke dienstbaarheid aan de armen. Maarten Luther veroordeelde pelgrimstochten scherp en noemde die naar Compostela nutteloos. De invloed van humanisten en protestanten verzwakte het aantal bezoekers van het heiligdom verder.

Rond 1590 zette de dreiging van een aanval door de Engelse kaper Francis Drake de bisschop van Santiago ertoe aan de relikwieën van Sint Jacobus te verbergen. Helaas stierf de bisschop zonder de schuilplaats mee te delen. Vanaf dat moment raakte het pad in de vergetelheid.

Op de feestdag van Sint Jacobus (Jacobus de Meerdere) noteren ze in 1867 slechts enkele tientallen bedevaarders. De weg naar Compostela kent dan een absoluut dieptepunt.

Sindsdien gaat het weer beter. In dorpen als Varaire doet men hard zijn best om de weg weer aantrekkelijk te maken, door stenen muurtjes en andere relicten in eer te herstellen. Nu is de reisweg ook een deel van het populaire wandeltoerisme, waaraan Tania danig participeert. En ik ook, zij het alleen maar door erover te schrijven.

Flor Vandekerckhove⇲

(Foto: het rode bolletje markeert de gemeente Varaire in Frankrijk.) Voor Tania is het een wandelreis in Frankrijk. Ik ben haar roadie, zet haar telkens af op de plek waar ze vertrekt en wacht haar vervolgens op waar d’r wandeling verondersteld wordt te eindigen. Op die mij onbekende plek bekijk ik de dingen, tot mijn oog aan een onderwerp blijft hangen dat in het kraam van mijn poëtica past: marginaal en toch lezenswaard voor internetlezers die scrollend, swipend en surfend mijn blog passeren. Daarom ook door mij bewust kort gehouden en geschreven in een stijl die Hilary Mantel hier als een perfect gezeemd raam omschrijft. Ik verzamel alzo elf stukjes, waardoor de reeks in zijn geheel een kroniek van de reis wordt. Dit is het achtste deel. Het eerste heet Zoals de kudde van de berg eet…; het tweede: Verliefd worden op…; het derde: Een stalagmiet…; het vierde: Een dorp dat…; het vijfde: Aswemagezondzijn; zes is De hond die denkt dat hij een schaap is; in zeven heb ik het over een melusine die ik tegenkwam. (Gearceerde titels kun je aanklikken.)