maandag 5 januari 2015

Seks is gevaarlijk

In 2015 komt er meer film in de blog van De Laatste Vuurtorenwachter. Geen kritieken, wel stukjes gebaseerd op prenten die een grote indruk op me gemaakt hebben. Drie ervan vormen toch de absolute top: Kes (1969) van Ken Loach, Crash (1996) van David Cronenberg en Lost Highway uit 1997, het meesterwerk van David Lynch.
Kes heeft in deze blog al eerder een spoor achtergelaten. Ik zeg daarin weinig over de film zelf en des te meer over de wereld die hij voor mij geopend heeft. Dat hebben die drie films met elkaar gemeen: ze reiken sporen aan die naar nieuwe inzichten leiden. In dat stukje over Kes, dat u hier vindt, schrijf ik over de producent ervan, Tony Garnett, en over de manier waarop film volgens hem de goede zaak vooruit kan helpen. Straffe gast, die Garnett!
Vooraleer Crash hier vertoond werd, had de regisseur mij al eens van mijn stoel geblazen. In 1991 had ik Naked Lunch gezien, een film die de wereld van de Beat Generation voor mij mocht openen. In 1996 was er dan Crash. Hier en daar viel de term pornografie, her en der werd Crash uit zalen geweerd, maar voor mij was het de mooiste erotische film ooit. Meer. Toen ik uit de zaal kwam, wist ik dat dit ook een gevaarlijke film is. Hij toont iets wat ik nooit eerder in de cinema gezien heb, iets wat rakelings langs onuitgesproken waarheden schuurt; de film raakt aan een taboe. Alleen wist ik toen niet meteen welk.
Cronenberg heeft dat verhaal niet zelf bedacht. Zijn werk is gebaseerd op de gelijknamige roman van de Brit J.G. Ballard (1930-2009), schrijver die over zijn taak indrukwekkende ideeën heeft. In een inleiding op Crash schetst hij een wereldbeeld dat me aan de situationist Guy Debord laat denken: ‘We leven in een wereld die geregeerd wordt door allerlei ficties — massale merchandising, reclame, politiek die tot ons komt als reclame (…) We leven in een enorm verhaal. Voor de schrijver komt het er almaar minder op aan om fictie te bedenken. De fictie bestaat al. De taak van de schrijver bestaat erin de realiteit te bedenken.’ Het citaat is verhelderend. Crash is Ballards manier om ons via seks — onze meest intieme bezigheid — te tonen dat onze menselijkheid in ’t kapitalisme overspeeld wordt door buiten ons liggende, ons opgedrongen fantasieën. Die hebben enkel en alleenlijk tot doel, zo weten wij dan weer, ons nog meer koopwaar aan te smeren — waarmee Crash het grote maatschappelijke taboe blootlegt, de olifant in de kamer, het kapitalisme. De situatie zou hopeloos zijn, ware het niet dat al die opgedrongen fantasieën niet tegen de rebelse kracht van seks opgewassen zijn. De menselijke natuur zal altijd een gevaar voor deze warenmaatschappij blijven. Dat toont de film Crash ons in een bijzonder mooi fragment : 'Oh shit. Fuck. This is bad, this is really bad!' Marketeers aller landen, wees gewaarschuwd!
Flor Vandekerckhove

Geen opmerkingen: