 |
| — Slavoj Žižek is die dikke, rechts. [Eigen cartoon] — |
Je weet dat ik me inspan om het kort te houden, dat maakt deel
uit van mijn poëtica. Soms is dat moeilijk, ook omdat ik
al eens schrijf over iets waar mijn lezers niets van afweten. Over trotskisme bijvoorbeeld, een politieke stroming die nauwelijks aanhangers telt.
Een mens heeft dan de neiging om de schoolmeester uit te hangen, iets wat
trotskisten trouwens vaak verweten wordt.
Over dat trotskisme heeft ook Slavoj Zizek (d.i. de Elvis uit de titel °, eigenlijk Žižek,
maar ik
moet haast het onmogelijke doen om die tekens telkens goed te
krijgen) een interessant stuk geschreven, voorwoord bij een heruitgegeven boek
van Trotski: Terrorism
and Communism. (°°) Dat voorwoord heet in de ondertitel veelzeggend:
Despair and Utopia in the Turbulent Year
of 1920. Veelzeggend, omdat het ons eraan herinnert dat het boek in ’t
midden van een bloedige burgeroorlog geschreven werd, iets wat de inhoud ervan
erg tekent. Trotski zegt daar in zijn autobiografie zelf over: ‘Twee en een half jaar bracht ik met korte
onderbrekingen door in de spoorwagen, die vroeger ten dienste had gestaan van
een verkeersminister. De wagon was van het standpunt van ministerieel comfort
goed uitgerust, maar voor werken weinig geschikt. Hier ontving ik onderweg de
berichtgevers, overlegde met de plaatselijke militaire en civiele autoriteiten,
werkte de telegrafische berichten door, dicteerde bevelen en artikelen. Van
hieruit ondernam ik met mijn medewerkers in auto’s grote reizen langs het
front. In de vrije uren dicteerde ik in de wagon mijn boek tegen Kautsky
(Terrorisme en Communisme) en een reeks andere werken.’ (°°°)
moet haast het onmogelijke doen om die tekens telkens goed te
krijgen) een interessant stuk geschreven, voorwoord bij een heruitgegeven boek
van Trotski: Terrorism
and Communism. (°°) Dat voorwoord heet in de ondertitel veelzeggend:
Despair and Utopia in the Turbulent Year
of 1920. Veelzeggend, omdat het ons eraan herinnert dat het boek in ’t
midden van een bloedige burgeroorlog geschreven werd, iets wat de inhoud ervan
erg tekent. Trotski zegt daar in zijn autobiografie zelf over: ‘Twee en een half jaar bracht ik met korte
onderbrekingen door in de spoorwagen, die vroeger ten dienste had gestaan van
een verkeersminister. De wagon was van het standpunt van ministerieel comfort
goed uitgerust, maar voor werken weinig geschikt. Hier ontving ik onderweg de
berichtgevers, overlegde met de plaatselijke militaire en civiele autoriteiten,
werkte de telegrafische berichten door, dicteerde bevelen en artikelen. Van
hieruit ondernam ik met mijn medewerkers in auto’s grote reizen langs het
front. In de vrije uren dicteerde ik in de wagon mijn boek tegen Kautsky
(Terrorisme en Communisme) en een reeks andere werken.’ (°°°)
Uit mijn activistische jaren herinner ik me dat de trotskisten dat boek
‘t liefst negeerden. Die herinnering wordt gestaafd door wat Zizek zegt: Ernest
Mandel heeft het als Trotski’s slechtste boek aan de kant gezet.
Zizek ziet dat anders: ‘De strijd
voor Trotski zou gewonnen moeten worden op het strikte stalinistische terrein
van terreur en industriële mobilisatie: het is hier dat het minimale, maar
cruciale, verschil tussen Trotski en Stalin aangetoond moet worden.’
En wat is dat minimale, maar cruciale verschil dan, volgens Zizek? Vóór
de stalinistische periode was de staatsterreur iets wat openlijk door de
communisten verkondigd werd, die het rechtvaardigden als tijdelijk en
noodzakelijk om de burgeroorlog te winnen. In het stalinisme daarentegen was
terreur een inherent deel van het bewind. Mij lijkt dat iets te zijn wat we al
wisten, maar ’t is niet slecht dat die Zizek het ook eens zegt.
Flor Vandekerckhove
(°) 'Elvis of Cultural Theory' is
een bijnaam van Slavoj
Žižek, een hedendaagse Sloveense filosoof. 'Prophet 'slaat dan weer op de
bekende driedelige biografie die Isaac Deutscher over Leon Trotski schreef: The
prophet armed, The prophet outcast en The prophet unarmed.
(°°)
Terrorism and Communism. A Reply to Karl Kautsky
by Leon Trotsky.
Preface by H.N. Brailsford. Foreword by Slavoj Žižek.
Part of the Revolutions series. 240 pp. Uitg. VERSO. London/New York 2017. (Eerste uitgave 2007)
(°°°)
Mijn leven van Leon Trotski kan in PDF van het net gedownload worden: https://www.marxists.org/nederlands/trotski/1929/1929mijnleven.pdf
Over
zo’n oponthoud van Trotski’s trein gaat het verhaal Svyazhsk van de schrijfster Larissa Reissner. Ik schreef er hier een
stukje over.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten