Muzikant stuurt brief naar vuurtoren

Rechts: portret van Noël Van Herreweghe, geschilderd door Annie Vanhee.

NOOIT EERDER had De Laatste een lezersbrief beantwoord, maar toen dacht ik: als Nick Cave en Amélie Nothomb het doen, dan ik ook, sindsdien doet ook deze blog aan lezersbrieven. ’t Is nog maar een begin hoor, de eerste keer was ‘t mijn antwoord op een brief van activist Raf Verbeke, daarna reageerde ik op iets wat filosoof Eddy Strauven me geschreven had. En nu een muzikant. 
Noël Van Herreweghe heeft een carrière als muziekleraar achter de rug. Hij is met pensioen, dirigeert in Drongen een harmonie en speelt aerophone in de JJBand, jazzorkestje bestaand uit oude rakkers. Hij schrijft: ‘Ik heb je essay VELERLEI MAQUIS met veel aandacht gelezen. Ook de muziek heeft een vergelijkbare dynamiek gekend. (…) Muzikanten hebben, net als schrijvers, gezocht naar nieuwe vormen van expressie om de complexiteit van hun tijd te vatten, vaak balancerend tussen artistieke integriteit en politieke realiteit.’ Hij noemt Igor Stravinsky, Arnold Schoenberg en John Cage, Bob Dylan, Joan Baez… Hij heeft het over jazz en rock 'n roll. ‘En als je het hebt over het noodgedwongen aanpassen aan politieke eisen, denk ik aan Sjostakovitsj.’

Beste Noël, Hebben muzikanten soortgelijk maquis achter de rug, als de door mij behandelde schrijvers, periode waarin ze, ongezien door het muzikale veld, aan de weg timmeren? Voor wat Dylan, en de muzikanten die later 'the Band’ vormen, is dat zeker het geval, ze trokken zich daartoe gedurende maanden terug in de kelders van the Big Pink. 

Dmitri Sostakovitsj is interessant. Twee groepen staan in deze tegenover elkaar. De enen zijn van mening dat hij een groot deel van zijn leven in conflict leeft met het Sovjetregime, zij omschrijven de componist als een ‘verborgen dissident’, een die zich onthoudt van openbare verbale uitingen, maar kritiek via muziek tot uiting brengt. Als zij gelijk hebben, kun je wel degelijk stellen dat Sostakovitsj lange tijd in soortement muzikaal maquis leeft, waarin hij, ongezien door het muzikale veld van de Sovjet-Unie, aan de dissidentie timmert. Tegenstanders daarentegen zien daarin een poging om Sjostakovitsj’ leven te herschrijven en te rechtvaardigen. Suggesties als zou Sjostakovitsj' muziek verborgen betekenissen bevatten, vinden ze onzin. Zelf ken ik er veel te weinig van om wie dan ook gelijk te geven, gesteld dat ik dat al zou willen, maar 'k vind het wel een interessant debat. Meer erover staat in Was Dmitri Sjostakovitsj een verborgen dissident, je zult dat graag lezen, ook omdat tal van hyperlinks — dat prachtige surplus van de weblog — je vandaar naar inspirerende bronnen leiden, meer dan voldoende om er deze winter een vervullende hobby aan over te houden.

Flor Vandekerckhove⇲

De digitale publicaties (pdf en EPUB) van De Lachende Visch zijn gratis. Mail erom (en vermeld de titel): liefkemores@telenet.be⇲.