Pleisters op de ogen

[Lectuurnotities] — In Pleisters op de ogen (*) onderzoekt de Nederlandse journalist Arnold Karskens de kwaliteit van de Nederlandse oorlogsverslaggeving van bij de eerste kiemen ervan tot in het internettijdperk.  Geestig is dat hij zich daarbij ook buigt over de Opstand in Brussel die in 1830 aanleiding gaf tot het oprichten van de Belgische staat.  Zijn analyse van de Nederlandse media in die periode is ontluisterend.  Ten eerste blijkt dat de ze vooral veel aandacht aan de opstand geven omdat die verkoopsbevorderend werkt. Tot voor 1830 komen kranten in Nederland slechts enkele keren per week uit, maar dank zij de oorlog is er opeens nood aan een echt dagblad.  Komt deze nood voort uit een belangstelling voor het menselijk leed dat gepaard gaat met de gewapende strijd?  Neen, volgens Nederlands eerste dagblad, het Algemeen Handelsblad, dient de dagelijkse verschijning om ‘voortaan gelijken tred te houden met de veelvuldige, den handel hoogst aangelegene dobberingen en keeringen, welke, zoo ten opzigte van effecten en wisselkoersen, als op de prijzen der koloniale produkten en verdere goederenhandel, enz. door de tijdsomstandigheden thans worden teweeggebragt.’  Wat meteen een merkwaardig licht werpt op de echte taken van de media.  Reportage en commentaar blijken ondergeschikt te zijn aan zakelijke en politieke belangen. Zo zeer zelfs dat het lachwekkend wordt. Het Nederlandse leger kondigt op 12 augustus 1831, onder druk van de toenmalige supermachten, het staakt-het-vuren af, waarmee het de handdoek in de ring gooit.  De verslaggever van de Buitengewone Bredasche Courant ziet dat helemaal anders: ‘De dag van 12 augustus 1831 heeft onze Oud-Nederlandse armee overladen aanschouwd met de onverwelkbare lauweren eener volkomen zegepraal.’

Wie denkt dat deze prietpraat tot de kinderziekten van de journalistiek behoort moet echt het boek van Karskens lezen, want het omgekeerde is waar.  Het is sindsdien van kwaad naar erger gegaan.
Flor Vandekerckhove
[Dit stuk verscheen eerder op de inmiddels gecrashte site blogweb.]

(*) Karskens, A., Pleisters op de ogen, De Nederlandse oorlogsverslaggeving van Heiligerlee tot Kosovo, Meulenhof Amsterdam, 2001.