 |
| — Maandelijks publiceert de blog Het Voorlaatste (!) Visserijblad een reeks archieffoto’s, beelden van de Vlaamse vissersgemeenschap. De lading van februari staat hier. — |
Het vissersschip ligt klaar om af te varen. Voor het zee kiest krijgt een
matroos van de kapitein opdracht om nog vlug iets op te halen. Daardoor komt
het dat de matroos aan de wal een gesprek kan afluisteren tussen een aantal vissersvrouwen,
waarbij de echtgenote van de kapitein het hoge woord voert. Ze spreekt een
vloek uit. De kapitein zal op zee aan zijn einde komen, het schip zal vergaan.
Van het vervolg bestaan twee versies.
In de ene vergaat dat schip met man en muis. Wat deze lezing waardevol
maakt is dat ze een volkse verklaring geeft voor het verdwijnen van de
zeekapiteins uit de visserij. Die vormden daar ooit een aparte sociale stand, dat
waren grote meneren. Aan boord hadden ze een aparte kamer en een eigen
badkamer. De aparte status werd in de stad verduidelijkt doordat ze
drankgelegenheden frequenteerden waar matrozen zich niet lieten zien.
In de Vlaamse visserij zijn er vandaag geen kapiteins meer. Ze zijn samen
met de grote trawlers uit de vloot verdwenen. De gezagvoerders van de kleinere
schepen heten niet kapitein maar schipper. Deze versie van het verhaal is een
parabel die vertelt hoe dat komt.
En dan de tweede versie. De matroos heeft het gesprek afgeluisterd en kruist
op de terugweg een pastoor aan wie hij om raad vraagt. De priester antwoordt: ‘Om middernacht zult gij hoge golven zien
aankomen. Als ge dan een kruisteken met wijwater maakt zullen die golven
verdwijnen.’ De matroos doet wat hem gezegd wordt en slaagt er zodoende in de
vloek af te wenden.
Ook die versie heeft een onderliggende betekenis: katholieke rituelen
zijn sterker dan de toverkunsten uit de heidense volkscultuur.
Welke versie is gebaseerd op waargebeurde feiten? Voor beide valt iets
te zeggen. Maar het is de tweede die tot in de Vlaamse Volksverhalenbank geraakt.
Misschien heeft de slotzin van de tweede versie meegeholpen: ‘Bij hun thuiskomst stelden de zeelieden vast
dat hun echtgenotes in twee waren gespleten.’
Best niet te veel over nadenken zeker. In twee gespleten!
Flor Vandekerckhove
Geen opmerkingen:
Een reactie posten