Geschiedenis en de blik van Dalí

— Salvador Dalí en Jacques Pauwels —

Voor me ligt een letterlijk vuistdik boek: De Groote Klassenoorlog 1914-1918. (°) Ik wil dat wel bespreken, maar of het me lukt is onzeker. 669 pagina’s, wat veel van mijn kwakkelende concentratievermogen vraagt. Daar komt nog bij: op haast elke bladzijde staat wel iets waaraan mijn blik blijft kleven en dat me vervolgens laat meanderen over het wereldwijde web om er meer over te vernemen.

Dat heeft hier al een spoor achtergelaten. En nu gebeurt het weer:

‘Om te zien dat 1914-1918 ook een klassenoorlog was, moet hij door een heel andere bril bekeken worden. Met het fenomeen van de Groote Oorlog is het een beetje zoals met het schilderij Lincoln in Dalivision van Salvador Dalí (…) In het midden van het tafereel staat een poedelnaakte Gala, Dalí’s gezellin. Zij trekt natuurlijk onmiddellijk de aandacht. Maar wanneer de toeschouwer zich een beetje verplaatst en/of met de ogen knippert, opnieuw focust en het schilderij nog eens goed bekijkt, dan kan hij duidelijk op datzelfde canvas — boven, onder en tussen de afbeelding van Gala — een portret van Abraham Lincoln ontwaren. Op dezelfde manier kan de klassenoorlog in de Groote Oorlog herkend worden. We moeten die oorlog in ‘Dalí-visie’ bekijken, ons bij het beschouwen ervan eventjes verplaatsen, een zekere afstand nemen en opnieuw focussen.’

Nu wil ik uiteraard eerst meer over dat schilderij vernemen, want ik ken het niet. Eerst kijk ik in het notenapparaat van Pauwels’ boek:

‘Het schilderij, ontstaan in het midden van de jaren 1970, heet eigenlijk ‘Gala contempling the Mediterranean Sea which at a distance of 20 meters is transformed into the portrait of Abraham Lincoln (Homage to Rothko)’ en een lichtelijk verschillend tweede exemplaar ervan is te zien in het Salvador Dalí Museum in Saint Petersburg, Florida.’

Ik roep Google op om afbeeldingen tot mij te brengen. Wanneer ik daarbij ook op een filmpje stoot waarin de camera zich verplaatst, van ver naar dicht en weer terug, wordt het indrukwekkende dubbele beeld heel duidelijk. Ik plaats het hieronder, je moet zelf maar eens kijken.

Daar hou ik wel van, van een historicus die er zo’n beeld bij betrekt. Ik ben benieuwd wat Pauwels’ Dalíblik me zal openbaren: nog 600 bladzijden te gaan.

Flor Vandekerkhove

(°) Jacques R. Pauwels. De Groote Klassenoorlog 1914-1918. Uitg. EPO. 669 pp. Eerste druk 2014. Tweede druk 2017.